Quan hệ Mỹ - Trung kết thúc năm 2016 đáng chú ý nhất trong nhiều năm qua khi Tổng thống đắc cử Donald Trump đặt câu hỏi về chính sách “một Trung Quốc” và nhận cuộc điện thoại chúc mừng từ nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn. Trung Quốc đáp lại bằng cách tăng cường phòng thủ ở những đảo nhân tạo trên Biển Đông và thu giữ một thiết bị lặn không người lái của Mỹ.
 |
| Tổng thống đắc cứ Donald Trump gây áp lực về kinh tế với Trung Quốc. |
Câu hỏi lớn trong năm 2017 là liệu hai bên sẽ làm dịu mối quan hệ này hay đẩy lên nóng hơn. Những bất đồng về tiền tệ và thương mại có thể đẩy mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc tiến tới cuộc cạnh tranh về địa chính trị.
Tổng thống đắc cử Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đều chịu áp lực rất lớn từ trong nước. Ông Trump buộc phải thực hiện lời hứa tranh cử về thay đổi thái độ với Trung Quốc. Trong khi đó, ông Tập Cận Bình lại buộc phải cho thấy “giấc mơ Trung Quốc” đang tiến triển một cách tốt đẹp. Đây là cuộc đối đầu của một siêu cường lâu nay với một đối tác phát triển rất nhanh.
Trong hai thập niên qua, cựu Tổng thống George W. Bush và Tổng thống sắp mãn nhiệm Barack Obama phản ứng rất chừng mực, cẩn thận với Trung Quốc.
Lý do hàng đầu được nêu ra là quan điểm sự lớn mạnh kinh tế của Trung Quốc không ảnh hưởng tới Mỹ; quan hệ thương mại Mỹ - Trung đơn giản là Mỹ có sản phẩm giá rẻ và Trung Quốc có việc làm. Về mặt quân sự, cả ông Bush và Obama đều duy trì với các nước ở Thái Bình Dương để kiềm chế Trung Quốc.
Tổng thống đắc cử Donald Trump lại có cách nghĩ khác. Ông mô tả sự phát triển của Trung Quốc là không chính đáng nhờ chính sách tiền tệ không công bằng chứ không phải xuất khẩu với giá quá hời. Ông có thể thay đổi cách đàm phán khi đặt Mỹ ở mức độ quan trọng hơn.
Nếu như Bush và Obama hài lòng với sự phát triển kinh tế của Trung Quốc nhưng lo lắng vấn đề địa chính trị của quốc gia đông dân nhất thế giới thì ông Trump lại khá chủ quan về khía cạnh này. Ông chỉ trích hiệp ước bảo vệ Nhật Bản và yêu cầu Nhật Bản trả nhiều hơn cho việc Mỹ đồn trú tại đây.
Trung Quốc đang là chủ nợ lớn của Mỹ nhưng chừng ấy không đủ sức tác động. Trung Quốc cũng chẳng thể bước vào cuộc chiến tranh thương mại với xuất khẩu giá hời. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đã giảm xuống sau thời kỳ đỉnh cao.
Nhiều khả năng, Trung Quốc sẽ đẩy mạnh quân sự ở Biển Đông như thách thức với Mỹ. Nói như thế có nghĩa, mối quan hệ Mỹ - Trung dễ nghiêng về hướng căng thẳng trong năm 2017 bởi Mỹ tung đòn kinh tế, còn Trung Quốc nghĩ tới yếu tố quân sự.
ANH THƯ (Theo Japan Times)
