Chính phủ Mỹ là thủ phạm sử dụng chất diôxin tại Việt Nam

* Đề nghị thành lập Ủy ban da cam đánh giá khoản đền bù

Phiên tòa do Hội Luật gia dân chủ thế giới tổ chức tại Paris ủng hộ nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam trong hai ngày 15 và 16-5 đã kết thúc.

Sau khi nghiên cứu các bằng chứng đầy thuyết phục gồm lời kể của 27 nhân chứng là các nạn nhân và chuyên gia, vết thương của nạn nhân bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam/dioxin, các báo cáo khoa học về hậu quả của chất độc da cam/dioxin hủy hoại con người và môi trường, Tòa khẳng định Chính phủ Mỹ và các công ty hóa học Mỹ ý thức được chất dioxin là một chất độc cực kỳ nguy hiểm, gây ra những hậu quả nặng nề và lâu dài không chỉ đối với con người, môi trường mà cả nền kinh tế của Việt Nam.

Dựa trên các điều luật quốc tế, Tòa khẳng định việc sử dụng dioxin là một tội ác chiến tranh chống loài người. Do vậy, Tòa kết luận Chính phủ Mỹ là thủ phạm sử dụng chất dioxin mà hậu quả của nó đối với môi trường của Việt Nam có thể coi là “diệt chủng môi trường” (ecocide); các công ty hóa chất là tòng phạm của các hành động này của Chính phủ Mỹ; Chính phủ Mỹ và các công ty hóa chất cung cấp chất độc da cam sẽ phải bồi thường toàn bộ cho các nạn nhân chất độc da cam/dioxin và gia đình của họ; Chính phủ Mỹ và các công ty hóa chất trên cũng phải tìm cách cải thiện môi trường và tẩy độc chất dioxin trong nước, trong đất ở các khu vực bị nhiễm độc ở Việt Nam, đặc biệt tại các điểm nóng, nơi có các căn cứ quân sự.

Theo thông báo của quan tòa, bản kết luận cuối cùng sẽ được gửi đến Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Minh Triết, Tổng thống Mỹ Barak Obama, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon, và Ủy ban Nhân quyền Thế giới.

Để thực hiện phán quyết, Tòa đề nghị thành lập một Ủy ban Da cam nhằm đánh giá khoản tiền đền bù đối với mỗi nạn nhân da cam, gia đình và cộng đồng. Ủy ban Da cam cũng có nhiệm vụ xác định số tiền cần thiết để mua các thiết bị y tế đặc biệt phục vụ chữa trị, phục hồi chức năng cho các nạn nhân và gia đình của họ, các khoản tiền cần thiết cho nghiên cứu các khu vực bị nhiễm độc và cải thiện môi trường.

Ủy ban Da cam cũng xem xét khoản tiền trả cho Chính phủ Việt Nam nhằm đền bù thiệt hại và chi phí mà Việt Nam đã phải trả cho những nạn nhân da cam/dioxin và cải thiện môi trường. Thành phần của Ủy ban gồm các chuyên gia về dịch tễ, nông nghiệp và môi trường, các bác sỹ, kỹ sư, luật sư và dân thường. Thời gian hoạt động của Ủy ban là 1 năm sau khi thành lập; Chính phủ Mỹ và các công ty hóa chất cung cấp chất dioxin sẽ phải thanh toán khoản tiền trên thông qua một quỹ ủy thác được thành lập với mục đích bồi thường cho các nạn nhân da cam/dioxin và gia đình của họ, khắc phục hậu quả môi trường.
 
Khoản tiền 1,13 tỷ euro mà Chính phủ Mỹ đền bù cho các cựu binh Mỹ bị nhiễm chất độc da cam/dioxin sẽ là cơ sở để thực hiện các tính toán thiệt hại kể trên.

Trong cuộc họp báo quốc tế ngay sau phần tuyên án, các quan tòa đã trả lời câu hỏi của phóng viên báo chí.

Đặc biệt liên quan đến câu hỏi vì sao sau 40 năm phiên tòa này mới được tổ chức, đại diện quan tòa nhấn mạnh rằng chất độc da cam/dioxin sử dụng trong chiến tranh Việt Nam là một trong những loại vũ khí hóa học nguy hiểm. Việc tổ chức phiên tòa không chỉ nhằm ủng hộ nạn nhân chất độc da cam/dioxin mà còn là hành động lên án và đấu tranh chống các loại vũ khí hóa học hủy diệt môi trường và con người hiện vẫn được sử dụng trong các cuộc xung đột nhiều nơi trên thế giới.

S.T (tổng hợp)