Bị vô thế... tự nguyện!

Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học do Nhà Xuất bản Đà Nẵng và Trung tâm Từ điển học phát hành năm 2000, thì tự nguyện có nghĩa là “tự mình muốn làm, không phải bị thúc ép, bắt buộc”. Thế nhưng trên thực tế, chuyện tự nguyện trong một số sinh hoạt cộng đồng đã bị lạm dụng đến mức gây bức xúc cho người dân. Xin nêu hai ví dụ sau đây có thể cho thấy những điều bức xúc ấy:

Thứ nhất, xoay quanh chuyện đóng góp gây quỹ như: Quỹ vì người nghèo, quỹ khuyến học, quỹ từ thiện, quỹ phụ nữ nghèo, quỹ nạn nhân chất độc da cam... và hàng loạt loại quỹ khác mà mỗi địa phương, ngành tùy theo “khả năng sáng kiến” mà đặt ra để vận động cán bộ, nhân dân đóng góp theo tinh thần “tự nguyện” với các định mức có tính áp đặt. Thường thường lo không xong chuyện “tự nguyện” này, coi như mất điểm thi đua trong cơ quan là cái chắc, mất danh hiệu Gia đình văn hóa ở địa phương như bỡn!

Thứ hai, xoay quanh chuyện đóng góp cho trường lớp mỗi mùa khai giảng, do đã có quy định hẳn hoi nên một số khoản đóng góp của cha mẹ học sinh được “biến tướng” thành “tự nguyện”. Thế là xảy ra chuyện gia đình học sinh nghèo phải nghiến răng vay mượn để có mà “tự nguyện” nộp như những gia đình hạng VIP. Không lo xong chuyện này thì coi như học sinh thuộc gia đình nghèo nằm trong nguy cơ bỏ trường, bỏ học.

Đáng lẽ, nếu đúng là tự nguyện thì hãy để cho cá nhân hoặc tập thể nào đó muốn ủng hộ quỹ này, việc nọ với mức độ bao nhiêu thì tùy họ. Song trên thực tế khi đặt ra những vấn đề trên thì thường gắn với một hoặc vài mức đóng góp khác nhau đến mức kiểu “tự nguyện” này được xem như là nguyên tắc có tính bắt buộc. Biết chuyện này, không ít người mỉa mai cho đó là chuyện bị vô thế... tự nguyện!

Quả thật, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ta những năm gần đây đã có những chuyển biến tích cực đáng mừng. Nhưng không hẳn vì thế mà chênh lệch mức sống giữa các gia đình đã bị xóa bỏ, thực ra tình trạng giàu nghèo trong cộng đồng hiện nay còn một khoảng cách đáng kể, dù Đảng và Nhà nước ta đã và đang có những quyết sách đúng đắn để từng bước thu hẹp khoảng cách này. Do đó, việc vận động đóng góp trong cộng đồng dân cư không nên đánh đồng, hãy để mọi người tự nguyện theo đúng nghĩa của nó, đừng để mang tiếng bị vô thế... tự nguyện như những ví dụ nêu trên.

MAI MỘNG TƯỞNG