Vấn nạn “xe dù, bến cóc” không những ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn giao thông, mà còn tạo nên một môi trường kinh doanh không công bằng giữa những chủ phương tiện có đăng ký hoạt động theo tuyến cố định và chủ phương tiện hoạt động tự do.
 |
| Nhiều hành khách thường đứng dọc đường Trường Chinh để đón xe. |
Lâu nay, thành phố Đà Nẵng đã tốn rất nhiều công sức để xử lý tình trạng “xe dù, bến cóc” (XD, BC), thế nhưng kết quả thì vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”. Trước đây, nhiệm vụ này được giao cho CSGT, rồi Thanh tra Giao thông, thế nhưng kết quả vẫn không cao, nên đã có thời gian khá dài, thành phố duy trì mô hình tổ liên ngành bao gồm cả CSGT, Thanh tra Giao thông, CSCĐ và Công an địa phương, tuy vậy kết quả chỉ duy trì được khi tổ liên ngành này tăng cường tuần tra kiểm soát.
Cách đây đúng một năm, UBND thành phố đã quyết định giao công việc này cho lực lượng Cảnh sát trật tự (CSTT) đảm nhận giữ gìn trật tự và giải quyết nạn XD, BC ở khu vực trước Bến xe Trung tâm và đường Tôn Đức Thắng, Trường Chinh. Từ đó, việc bảo đảm trật tự ATGT nói chung và tình trạng XD, BC nói riêng khá tốt. Từ tháng 8-2010 đến tháng 8-2011, CSTT thành phố đã lập biên bản xử phạt 1.306 trường hợp vi phạm trật tự ATGT về các lỗi là ô-tô dừng, đỗ, đón khách không đúng nơi quy định, 485 trường hợp đi vào đường cấm và dừng, đỗ nơi có biển báo cấm. Mặc dù vậy, theo đánh giá của lực lượng CSTT, tình hình trật tự ATGT nói chung và XD, BC ở khu vực này vẫn còn phức tạp, chưa thể giải quyết triệt để.
Chính sự tồn tại dai dẳng của tình trạng XD, BC không những khiến cho trật tự ATGT khó được bảo đảm, mà làm những doanh nghiệp vận tải hành khách có đăng ký hoạt động đúng luật rất bức xúc vì cho rằng kiểu kinh doanh “3 không” (không đăng ký kinh doanh, không đăng ký theo tuyến cố định, không chịu điều hành của cơ quan chức năng) là không công bằng. Ông Đinh Ba, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô-tô thành phố bức xúc: Tình trạng XD, BC không những tạo nên hình ảnh không đẹp của hoạt động vận tải hành khách mà còn tạo nên môi trường kinh doanh không công bằng giữa các đơn vị vận tải. Trong khi các doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh, đăng ký theo tuyến hoạt động ổn định phải chịu nhiều chi phí như thuế, phí hai đầu bến... thì những phương tiện kinh doanh tự do dưới hình thức XD, BC “lách” được các loại phí này.
Đây là điều kiện để xe chạy tự do đón khách ở ngoài bến xe luôn có giá cước thấp hơn. Đó là chưa kể xe đăng ký hoạt động còn phải chấp hành sự điều động của Sở Giao thông-Vận tải trong những dịp thành phố có nhu cầu, trong khi đó với xe tự do, cứ tuyến nào có khách đông, hoặc dịp nào khách đi lại tăng cao là đưa xe vào chạy. Điều vô lý này tồn tại từ nhiều năm nay, Hiệp hội Vận tải ô-tô đã lên tiếng rất nhiều lần, thế nhưng XD, BC vẫn phát triển. Thậm chí thời gian gần đây còn xuất hiện thêm một số doanh nghiệp núp dưới danh nghĩa vận tải hành khách theo hợp đồng, hoặc dịch vụ open tour, đã thu hút một lượng không nhỏ hành khách, khiến cho các doanh nghiệp vận tải hành khách theo tuyến càng khó khăn thêm.
Đây là vấn đề không mới và cơ quan chức năng cũng rất nỗ lực để giải quyết, thế nhưng nạn XD, BC vẫn tồn tại. Lý do thì nhiều và cũng được phân tích mổ xẻ nhiều, tuy nhiên theo chúng tôi, mấu chốt ở đây chính là vấn đề cung-cầu trong vận tải hành khách. Hiện nay Đà Nẵng chỉ có một Bến xe Trung tâm nằm ở phía bắc thành phố, vì vậy hành khách dù ở bất cứ khu vực nào muốn đi bằng xe khách đến các địa phương khác trong cả nước thì phải tập trung về đây. Thế nhưng phương tiện vận tải công cộng là xe buýt chỉ mới đáp ứng một phần nhu cầu của người dân, chủ yếu với trục đông - tây, còn lại trục bắc-nam. Do vậy, thay vì đến bến xe, họ chỉ cần đứng dọc theo quốc lộ đón xe và giảm được chi phí. Điều này giải thích vì sao trục đường Trường Chinh luôn là điểm nóng của nạn XD, BC.
Như vậy, để xử lý triệt để nạn XD, BC cũng như các dạng kinh doanh chui của các doanh nghiệp vận tải, tạo nên một môi trường kinh doanh công bằng, bên cạnh công tác kiểm tra và xử phạt nghiêm, cần phải phát triển mạng lưới xe buýt có độ lan tỏa rộng khắp thành phố, xây dựng bến xe phía nam. Có như vậy mới tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đến bến xe để đi, không phải đón xe dọc đường như lâu nay.
Bài và ảnh: Trần Luân Sơn
