Trận chiến đấu ngày 2-8 và ngày 5-8-1964 diễn ra đến nay tròn 50 năm. Sự thành công và tổn thất của mỗi bên đã được đánh giá, nhiều vấn đề đã được khẳng định. Nhưng về cái gọi là “Sự kiện vịnh Bắc Bộ” do chính quyền Mỹ dựng lên còn không ít những câu hỏi đặt ra trong dư luận: Tại sao chính quyền Mỹ gây ra “Sự kiện vịnh Bắc Bộ”? Tại sao lực lượng Hải quân Việt Nam nhỏ bé, trang bị kém hiện đại lại dám đương đầu với không quân và hải quân của Mỹ mà không bị xóa sổ trong một trận đánh…?
Để làm sáng tỏ vấn đề, trong phạm vi một bài báo, chúng tôi không thể nêu lên và giải đáp hết mọi câu hỏi đã đặt ra, mà chỉ tập trung vào mấy vấn đề sau: Vào những năm đầu thập kỷ 60 của thế kỷ trước, chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” mà Mỹ áp dụng ở miền Nam Việt Nam bị phá sản. Tổng thống Mỹ và Hội đồng an ninh quốc gia đã họp và quyết định chủ trương chiến lược mới: “Gây sức ép tối đa và liên tục bằng cách đưa quân đội vào để Mỹ hóa cuộc chiến tranh ở miền Nam Việt Nam, khẩn trương chuẩn bị đưa chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc Việt Nam”. Để thực hiện mưu đồ đó, Mỹ cần tranh thủ được sự đồng tình của Quốc hội, tránh được dư luận phản đối, trước hết là nhân dân Mỹ. Nhà Trắng và Lầu Năm Góc phải tạo ra màn kịch “Sự kiện vịnh Bắc Bộ” với những mập mờ và dối trá rằng: Chiều 4-8-1964, các tàu phóng lôi của Hải quân Việt Nam đã vô cớ tấn công tàu khu trục của Mỹ trên vùng biển quốc tế (!).
Sự thật là: Sự đụng độ chiều 2-8-1964 diễn ra khi tàu khu trục Maddox ngang nhiên vi phạm có hệ thống lãnh hải Việt Nam từ đèo Ngang (Quảng Bình) ra Hòn Nẹ (Thanh Hóa). Hành động đó liên tục bị Hải quân Việt Nam theo dõi và giám sát chặt chẽ, có lúc tàu Maddox vào sâu tới 6 hải lý và đã bị các tàu phóng lôi của Việt Nam đánh đuổi tại khu vực đông Hòn Nẹ trong lãnh hải Việt Nam. Điều này được dư luận nhiều nước, có cả dư luận Mỹ thừa nhận và kịch liệt lên án hành động xâm phạm trắng trợn đó.
Nếu chỉ vin vào cớ mà sự dối trá đã bị phơi bày để đánh phá miền Bắc Việt Nam thì chưa đủ sức thuyết phục, nên Mỹ phải dựng thêm sự kiện khác rằng: “Đêm 4-8-1964 các tàu phóng lôi của Hải quân Việt Nam một lần nữa lại vô cớ tấn công khu trục Maddox và Turner Joy của Mỹ đang hoạt động bình thường trên vùng biển quốc tế?!”. Đây lại là sự bịa đặt còn trắng trợn hơn nữa, bởi hôm đó thời tiết rất xấu, hoàn toàn không có một tàu phóng lôi hoặc tàu chiến đấu nào của Việt Nam hoạt động trong khu vực mà Mỹ rêu rao.
Thế nhưng, bất chấp dư luận và lẽ phải, Mỹ vẫn vin vào cớ đó để tiến hành chiến dịch “Mũi tên xuyên” mở đầu bằng trận đánh ngày 5-8-1964. Từ 2 tàu sân bay Ticonderoga và Constellation, đế quốc Mỹ đã cho xuất kích hàng trăm lần máy bay ồ ạt đánh phá các căn cứ và nơi trú đậu tàu của Hải quân Việt Nam trong suốt thời gian liên tục từ 12 giờ 20 phút đến 16 giờ 40 phút trên 7 khu vực dọc ven biển lần lượt từ Cửa Roòn, sông Gianh, Vinh, Bến Thủy, Cửa Hội, Lạch Trường, Hồng Gai, Bãi Cháy với 9 đợt không kích lớn.
Trên tất cả các khu vực bị tấn công, các tàu của Hải quân Việt Nam và lực lượng chiến đấu bảo vệ căn cứ đều đánh trả quyết liệt. Dựa vào trận địa phòng thủ và sức mạnh của chiến tranh nhân dân, sự phối hợp phòng không của ba thứ quân, trong đó các trận địa pháo của bộ đội phòng không và dân quân tự vệ biển phối hợp rất chặt chẽ và đắc lực. Các tàu của Hải quân đã chiến đấu rất dũng cảm, phát huy được cao độ trí thông minh, sáng tạo và kỹ năng chiến đấu, vừa cơ động phòng tránh vừa đánh trả địch có hiệu quả và hạn chế được tổn thất.
Về phía Hải quân ta có một số cán bộ, chiến sĩ hy sinh, trong đó có một phân đội trưởng, một thuyền trưởng và một số đồng chí khác bị thương, có 3 tàu tuần tiễu bị thương nặng, vài tàu bị thương nhẹ có thể khôi phục được sau chiến đấu. Về phía địch, mặc dù chiếm ưu thế hỏa lực và cơ động, lại làm chủ trên không, nhưng chúng đã vấp phải một đối tượng rắn chắc, có tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, ý chí chiến đấu kiên cường, trên những trận địa được chuẩn bị sẵn… nên đã chuốc lấy những thất bại nặng nề: 8 máy bay bị bắn rơi tại chỗ, nhiều chiếc khác bị thương, tên phi công Mỹ Anvarét bị bắt sống ngay trên vịnh Hạ Long. Chiến dịch “Mũi tên xuyên” với những tham vọng to lớn đã bị bẻ gãy ngay từ trận đánh đầu tiên. Lực lượng tàu chiến đấu của Hải quân Việt Nam chẳng những đã không bị tiêu diệt trong một trận đánh, mà còn giáng cho không quân Mỹ những đòn nặng nề.
Cùng với trận đánh đuổi tàu Maddox ngày 2-8, trận 5-8-1964 là trận đánh thắng đầu tiên đã ghi vào lịch sử của Hải quân Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam và quân dân miền Bắc.
Trải qua 50 năm, hôm nay một lần nữa chúng ta lại khẳng định rằng: “Mọi bịp bợm và dối trá không thể che đậy được sự thật hiển nhiên”. Trận đánh ngày 2-8 và 5-8-1964 đã diễn ra như vậy. Phần thắng đã thuộc về quân và dân miền Bắc Việt Nam trong đó có Hải quân nhân dân Việt Nam.
THÁI BÌNH
