Tiểu đoàn 1 với mật danh R20 là đơn vị bộ binh đầu tiên của bộ đội địa phương tỉnh Quảng Đà được thành lập giữa thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đang diễn ra quyết liệt.
 |
| Chiến sĩ mới Tiểu đoàn 1 hăng say huấn luyện trên thao trường. |
Hàng trăm cán bộ, chiến sĩ (CBCS) Tiểu đoàn đã vào sinh ra tử, lập những chiến công vang dội trên mảnh đất Quảng Nam - Đà Nẵng trung dũng, kiên cường. Ở đâu có dấu chân Tiểu đoàn R20 đi qua thì ở đó nở những mùa hoa chiến thắng.
Ngày 19-5-1965, tại thôn Giảng Hòa, xã Đại Thắng, huyện Đại Lộc (tỉnh Quảng Nam), Tiểu đoàn 1 với mật danh R20 đã ra đời đúng vào Ngày sinh nhật Bác.
Ngay sau khi thành lập chỉ 10 ngày, Tiểu đoàn đã phát huy truyền thống “Đánh thắng trận đầu “của Quân đội Nhân dân Việt Nam, nổ phát súng đầu tiên và chiến thắng giòn giã ở trận Văn Quật (Duy Xuyên, Quảng Nam); sau 24 giờ đã loại khỏi vòng chiến đấu 150 tên địch, bắt sống hơn 100 tên, mở ra trang sử vẻ vang cho tiểu đoàn và lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh Quảng Đà. Sau chiến thắng này, đơn vị được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng nhất.
Phát huy thắng lợi trận đầu, Tiểu đoàn tiếp tục thừa thắng xông lên, “tìm Mỹ mà đánh, lùng ngụy mà diệt”, chiến đấu mưu trí, dũng cảm, đạp lên đầu kẻ thù mà xốc tới. Với sự đùm bọc, giúp đỡ của nhân dân các địa phương, đặc biệt là nhân dân xã Đại Thắng, Tiểu đoàn tiếp tục lập những chiến công vẻ vang đi vào lịch sử ở các trận Gò Hà, Xuân Diệm, Kiểm Bền, Bầu Hưng, cầu Ông Nở, Cây Da Lý, Xuân Mậu Thân, Non Nước, Đức Dục, Đá Đen và nhiều trận khác, làm nức lòng nhân dân và LLVT Quảng Nam - Đà Nẵng với câu ca “Lấy xác Mỹ xây cầu Ông Nở - cho Long An nối lại Phú Bình”.
Tiêu biểu như trận Gò Hà tại xã Hòa Khương (huyện Hòa Vang) đêm 30-10-1965, Tiểu đoàn đã tiêu diệt một đại đội thủy quân lục chiến Mỹ; trận Xuyên Thanh diễn ra ngày 26-11-1967 tại Duy Xuyên tiêu diệt một tiểu đoàn thủy quân lục chiến Mỹ, đây là trận đánh Mỹ lớn nhất ở chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng từ trước đến nay.
Một trong những dấu son trong chuỗi chiến công vang dội của Tiểu đoàn là trận Non Nước. Sau một ngày chiến đấu kiên cường, anh dũng, đơn vị đã tiêu diệt hoàn toàn căn cứ biệt kích Nùng gồm một tiểu đoàn địch được trang bị hiện đại, phòng ngự kiên cố, vững chắc. Sau trận đánh, Tiểu đoàn được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng nhất, đồng chí Phan Hành Sơn được tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.
Càng chiến đấu, càng trưởng thành và giành nhiều thắng lợi vẻ vang, trong suốt 10 năm đánh Mỹ, vượt qua nhiều mất mát, hy sinh, Tiểu đoàn đã đánh 800 trận lớn nhỏ, tiêu diệt 18.775 tên địch (trong đó có 5.620 quân Mỹ, 141 quân Nam Triều Tiên), bắt sống 910 lính ngụy, thu 1.450 khẩu súng các loại, bắn cháy 252 xe quân sự, bắn rơi và phá hủy 168 máy bay các loại, san bằng 145 cứ điểm lớn nhỏ, hàng chục khu dồn, nhà lính, kho đạn, đốt cháy hàng triệu lít xăng dầu… Tiểu đoàn đã phát huy xuất sắc truyền thống “Cơ động, thọc sâu, đánh nhanh, diệt gọn” và là đơn vị chủ lực góp phần cùng LLVT tỉnh Quảng Đà đánh bại các âm mưu, thủ đoạn chiến thuật, chiến lược chiến tranh của Mỹ - ngụy, gây tiếng vang không những khắp mọi miền đất nước mà còn vượt qua cả đại dương đến với thế giới. Tiểu đoàn đã được Đảng và Nhà nước tuyên dương Anh hùng LLVTND vào ngày 21-12-1973.
Chiến công nối tiếp chiến công, Tiểu đoàn đã có mặt ở hầu hết các chiến trường cho đến ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Sau đó, Tiểu đoàn vinh dự 2 lần được chọn và giao nhiệm vụ trực tiếp sang giúp bạn làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia.
50 năm trôi qua, trong lòng những người dân đất Quảng, câu ca “Trên trời có phản lực cơ, ở dưới đất có R20” vẫn vang vọng về những chiến công một thời không thể nào quên của một đơn vị anh hùng.
Bước vào giai đoạn hòa bình, tiểu đoàn bắt tay vào xây dựng, củng cố lực lượng, trở thành đơn vị chủ lực của LLVT thành phố có nhiệm vụ cơ động sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Đảng, chính quyền và nhân dân thành phố trong mọi tình huống. Từ năm 2009 đến nay, đứng chân trong đội hình Trung đoàn bộ binh 971, phát huy truyền thống của một tiểu đoàn anh hùng, với tinh thần tự lực tự cường, đoàn kết một lòng, CBCS đơn vị đã phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện theo hướng chính quy, tinh nhuệ, nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu, tạo chuyển biến rõ nét trên tất cả các mặt công tác, từ sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện, xây dựng nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật đến tăng gia sản xuất cải thiện đời sống, giúp các địa phương xây dựng nông thôn mới, phòng chống cháy rừng…
Chặng đường 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành đầy thử thách, hy sinh nhưng cũng thật vẻ vang với những dấu son đỏ chói sẽ mãi là bài học vô giá đối với thế hệ CBCS tiểu đoàn hôm nay và mai sau.
Binh nhì Phạm Nguyễn Khánh, chiến sĩ mới nhập ngũ đợt 1-2015 thuộc Đại đội 2, Tiểu đoàn 1 chia sẻ: “Truyền thống vẻ vang của Tiểu đoàn 1 anh hùng với những chiến công chói lọi được đổi bằng biết bao máu xương của thế hệ cha anh đi trước. Vinh dự, tự hào được là chiến sĩ của Tiểu đoàn, chúng tôi ra sức phấn đấu viết tiếp trang sử vẻ vang suốt 50 năm qua bằng những thành tích xuất sắc trong học tập, huấn luyện, giữ nghiêm kỷ luật, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, góp phần giữ vững và không ngừng phát huy truyền thống của một đơn vị anh hùng”.
Bài và ảnh: CÁT TƯỜNG
