Truy trách nhiệm thủy điện xả lũ, ô nhiễm môi trường

Sáng 15-11, trong khuôn khổ kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XIV, các đại biểu Quốc hội bắt đầu phiên chất vấn và trả lời chất vấn các thành viên Chính phủ, với Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh.

Đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Kim Thúy chất vấn các thành viên Chính phủ. Ảnh: TTXVN

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh nhận được nhiều câu hỏi của các đại biểu Quốc hội. Nội dung chất vấn của các đại biểu tập trung vào các vấn đề như nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp đối với các công trình, dự án đầu tư thua lỗ, kém hiệu quả, để xảy ra thất thoát; công tác quản lý Nhà nước đối với vật tư nông nghiệp, đặc biệt là phân bón giả, kém chất lượng; nhập khẩu, sản xuất, tiêu thụ, hàng hóa, hàng tiêu dùng, sản phẩm nông nghiệp; quản lý thị trường, quản lý bán hàng đa cấp, hỗ trợ sản xuất hàng trong nước khi hội nhập quốc tế; chính sách phát triển ngành công nghiệp ô-tô; việc phát triển thủy điện gắn với thủy lợi và  bảo đảm an toàn xả lũ của các công trình thủy điện; quy hoạch phát triển những dự án có liên quan đến môi trường và đời sống người dân, đặc biệt là dự án ven biển, trong đó có dự án thép Cà Ná…

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, Bộ Công thương đã có đánh giá sơ bộ gửi tới các đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng đề cập cụ thể hơn: 5 dự án (gang thép Thái Nguyên, bột giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình, nhiên liệu sinh học của Dung Quất, xơ sợi Đình Vũ) đều có chủ trương đầu tư kéo dài quá thời hạn so với được phê duyệt. Bộ trưởng nêu rõ điểm chung dẫn đến tình trạng kém hiệu quả. Nêu giải pháp, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, phải bảo đảm mục tiêu bảo toàn vốn, bảo vệ lợi ích, tài sản Nhà nước trong các dự án này. Các giải pháp xử lý phải phù hợp với nguyên tắc thị trường và cam kết quốc tế; có thể tính tới bán dự án, thậm chí tuyên bố phá sản nếu cần thiết.

Người đứng đầu ngành Công thương nói thêm, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành báo cáo Chính phủ. Cụ thể, các dự án gang thép Thái Nguyên, xơ sợi Đình Vũ, nhiên liệu xăng sinh học..., Bộ đã báo cáo Chính phủ các giải pháp. Sau kỳ họp Quốc hội này, Chính phủ sẽ họp, đưa ra quyết định cụ thể.

Đáng chú ý là vấn đề liên quan đến phát triển thủy điện và đặc biệt là vấn đề an toàn khi xả lũ của các công trình thủy điện được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm. Giải đáp thắc mắc của các đại biểu về việc rà soát, quy hoạch các công trình thủy điện, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định các dự án thủy điện chỉ được cấp giấy phép hoạt động điện lực khi đáp ứng 3 yếu tố bắt buộc về bảo đảm an toàn khi xả lũ và trong mùa mưa.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng cho biết có một thực tế tồn tại trong thời gian qua là các đập thủy điện thường xuyên gây ra sự bức xúc trong nhân dân, trong dư luận xã hội khi tiến hành xả lũ. Đáng chú ý là dù quy trình xả lũ đã có nhưng việc chấp hành, thực hiện quy trình nhiều khi còn máy móc, nguyên tắc quá mức, dẫn tới việc phối hợp chưa tốt giữa chủ đập thủy điện và chính quyền địa phương.

Việc tổ chức diễn tập thực hiện các phương án phòng, chống lụt bão và xả lũ không được triển khai tại các địa phương dẫn tới tình trạng thực hiện các phương án phòng, chống lụt bão và xả lũ trên thực tế không hiệu quả khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, việc theo dõi, dự báo thời tiết và hệ thống quan trắc của các thủy điện không bảo đảm, chưa có sự đầu tư và vận hành tốt để phục vụ cho các chủ đập, các doanh nghiệp thủy điện và địa phương trong việc theo dõi, chủ động trong phòng chống lụt bão và phối hợp xả lũ.

Kết luận về phiên trả lời chất vấn đầu tiên, theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Bộ trưởng Bộ Công thương cần nghiêm túc tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội tham mưu cho Chính phủ, làm rõ các vấn đề, chủ động tích cực rà soát và có báo cáo cụ thể về những công trình, dự án đầu tư thua lỗ, kém hiệu quả, để xảy ra thất thoát; làm rõ trách nhiệm của Bộ Công thương, các bộ, ngành, tổ chức, cá nhân có liên quan trong quá trình từ đề xuất chủ trương, thẩm định, phê duyệt và thực hiện các dự án thua lỗ, kém hiệu quả; có giải pháp khẩn trương, quyết liệt, cụ thể để khắc phục từng dự án, tránh tiếp tục lãng phí; rà soát lại quy hoạch phát triển những dự án có liên quan đến môi trường, đời sống người dân, đặc biệt là dự án ven biển, trong đó có dự án thép ở Cà Ná; rà soát lại quy trình, công tác tổ chức chỉ đạo, thực hiện việc xả lũ; xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, có biện pháp khắc phục triệt để, không để xảy ra sự cố. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh Bộ Công thương cần phải chấn chỉnh để không xảy ra tình trạng xả lũ đúng quy trình nhưng vẫn gây thiệt hại cho người dân.

Buổi chiều cùng ngày, các đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà các vấn đề và chương trình, giải pháp khắc phục và trách nhiệm của Bộ trưởng về: Ô nhiễm môi trường nông thôn, đô thị, làng nghề, ô nhiễm các lưu vực sông; giải quyết sự cố Formosa (giám sát hoạt động doanh nghiệp và triển khai công tác đền bù cho người dân); xử lý chất thải rắn công nghiệp; xử lý trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, trách nhiệm của Bộ trong việc để xảy ra ô nhiễm môi trường; giải pháp để người dân tham gia giám sát vấn đề môi trường; kịch bản, giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn; giải pháp nâng cao chất lượng báo cáo đánh giá tác động môi trường...

Trả lời câu hỏi của các đại biểu, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đồng tình với đánh giá của các đại biểu về thực trạng ô nhiễm môi trường nông thôn, làng nghề, các cụm công nghiệp... Nêu các nguyên nhân, Bộ trưởng nhấn mạnh các giải pháp về quy hoạch sản xuất làng nghề, xử lý chất thải sinh hoạt, chất thải nguy hại; tuyên truyền nâng cao nhận thức, hướng dẫn người dân quy trình công nghệ xử lý chất thải, gìn giữ môi trường; gắn vấn đề môi trường với chương trình xây dựng nông thôn mới;...

Về xử lý trách nhiệm cá nhân khi để xảy ra vấn đề ô nhiễm môi trường, Bộ trưởng cho biết, quy định hiện hành về trách nhiệm trong vấn đề môi trường đã được phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương. Tuy nhiên việc phối hợp giải quyết giữa Trung ương và địa phương chưa được quy định rõ, chưa xác định cụ thể trách nhiệm giữa các chủ thể; các quy định cũng được nêu trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau... Theo đó cần sửa đổi quy định pháp luật theo hướng phân cấp rõ ràng, gắn quyền hạn với trách nhiệm cụ thể của từng cấp...

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng trả lời về các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng các báo cáo đánh giá tác động môi trường; giải pháp về vốn, công nghệ để xử lý môi trường các lưu vực sông; môi trường làng nghề; giải pháp ứng phó biến đổi khí khậu, hạn hán, xâm nhập mặn; xử lý hậu quả sự cố môi trường biển do Formosa gây ra và các giải pháp giám sát quá trình vận hành của Formosa trong xử lý chất thải; quản lý các bãi thải công nghiệp...

B.T tổng hợp