Tháng Bảy về, khu lưu niệm nhà Mẹ Nhu và 7 dũng sĩ (K748 Trần Cao Vân, phường Thanh Khê Đông) đón từng đoàn đến thắp hương, tri ân những người đã đổ xương máu để đất nước hòa bình.
 |
| Ông Phạm Phú Lý giới thiệu chén đĩa và hộp thiếc mà Mẹ Nhu từng dùng để đưa cơm xuống hầm cho các chiến sĩ. |
Di tích “Khu lưu niệm nhà Mẹ Nhu và 7 dũng sĩ” có diện tích hơn 600m2, nằm trong con hẻm nhỏ đường Trần Cao Vân. Tại đây có nhà lưu niệm trưng bày tài liệu, hiện vật tiêu biểu liên quan đến Mẹ Nhu và 7 dũng sĩ Thanh Khê như: sa bàn mô tả trận đánh, bộ quần áo của mẹ Nhu, chén đĩa và hộp thiếc mẹ Nhu từng dùng để đưa cơm xuống hầm cho các chiến sĩ, nắp hầm bí mật... Ngoài ra, trong khu lưu niệm còn có mộ Mẹ Nhu và hầm bí mật. Điều đặc biệt, di tích lịch sử cấp quốc gia này do chính người con trai thứ của Mẹ Nhu, ông Phạm Phú Lý (73 tuổi) đảm nhận việc bảo vệ, chăm sóc từ năm 2009. Ngoài cây dừa và cây khế tồn tại mấy chục năm qua, hằng ngày, ông Lý tự tay trồng hoa, vài cây cảnh tỏa rợp bóng mát khu di tích.
Nơi yên ả này từng là cơ sở cách mạng nuôi giấu cán bộ ngay trong lòng địch và diễn ra trận đánh oanh liệt của tổ biệt động thành khiến quân địch khiếp sợ. Buổi sáng lịch sử ngày 26-12-1968, do có người phản bội, địch tràn đến nhà Mẹ Nhu. Mẹ Nhu hy sinh ngay trên miệng hầm để bảo vệ những đứa con cảm tử. Suốt ngày hôm đó, 7 dũng sĩ Thanh Khê chiến đấu dũng cảm, tiêu diệt 80 tên Mỹ, ngụy.
Theo ông Phạm Phú Lý, sau ngày giải phóng, ông về ở trong căn nhà này, mưu sinh bằng nghề đi biển, vá lưới thuê. Năm 1985, chính quyền địa phương xây dựng nhà lưu niệm trên nền nhà cũ của Mẹ Nhu. Đến năm 2009, khu nhà được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia và được trùng tu, xây dựng lại. Gia đình ông cũng được cấp đất, xây nhà, sống gần nơi nhà cũ. Từ đó, ông đề xuất được làm bảo vệ của khu di tích và được chấp thuận. “Có người hỏi tôi lương bảo vệ được bao nhiêu? Nói thật, chừ có làm không công tôi cũng mãn nguyện. Mẹ tôi nằm đó, mỗi ngày được trông nom, chăm sóc những kỷ vật về mẹ và tiếp đón nhiều đoàn đến tham quan, tôi còn niềm vinh dự, hạnh phúc nào hơn”, ông Lý bộc bạch.
Chưa có con số thống kê cụ thể bao nhiêu lượt người đến tham quan, nhưng trong sổ tưởng niệm khu di tích có rất nhiều dòng chữ bày tỏ sự biết ơn và cảm phục sự hy sinh của Mẹ Nhu cũng như lòng quả cảm của 7 dũng sĩ Thanh Khê chiến đấu đến cùng để bảo vệ quê hương, đất nước.
Ông Lê Hữu Khanh, Chủ tịch UBND phường Thanh Khê Đông cho biết, di tích “Khu lưu niệm nhà Mẹ Nhu và 7 dũng sĩ” trở thành địa chỉ đỏ về lịch sử, giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh, thế hệ trẻ trên địa bàn phường nói riêng và thành phố nói chung. Nhiều trường tiểu học, THCS đưa học sinh đến tham quan. Đoàn Thanh niên, Hội Tù yêu nước, Biệt động thành phố, Hội Phụ nữ các cấp cũng tìm về di tích nhà Mẹ Nhu để tri ân những anh hùng đã ngã xuống vì đất nước.
Tuy vậy, di tích lịch sử mang tầm cấp quốc gia này vẫn chưa được biết đến rộng rãi. Mới đây, Phòng Văn hóa-Thông tin quận Thanh Khê khảo sát thực tế và đề nghị các cấp, ngành liên quan một số việc như: đặt biển chỉ dẫn, nâng cấp đường dẫn vào khu di tích, sửa chữa phục dựng hầm trú ẩn... Lý do là năm 2009, trong quá trình trùng tu di tích, hầm bí mật được xây dựng lại bằng cách đổ bê-tông kiên cố, bị ứ nước mỗi khi trời mưa, không phục vụ được nhu cầu trực tiếp trải nghiệm của khách tham quan.
“Có nhiều lần, các đoàn tham quan đến mà không tìm được đường vô, cứ gọi điện hỏi mãi. Tôi nghĩ lắp biển chỉ dẫn là việc làm khá thiết thực, đó cũng là cách tuyên truyền người dân đến tham quan di tích”, ông Lý bày tỏ.
Bài và ảnh: HÀ THU
