Khan tiền hay kẹt vốn?

Vào cuối năm, tình hình cung cầu vốn càng trở nên căng thẳng. Nhìn vào hiện tượng có thể thấy hầu hết các ngân hàng đều phải dốc sức để ổn định thanh khoản, trong lúc cuộc đua huy động vốn vẫn tiếp tục diễn ra âm ỉ nhưng vô cùng quyết liệt, trên thực tế mức trần lãi suất tiền gửi mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) muốn khống chế (10,5%/năm ) đã bị phá vỡ bởi rất nhiều chiêu khuyến mãi khác nhau. Theo ý kiến của nhiều nhà chuyên môn, có lẽ chưa khi nào thị trường tiền tệ hội tụ cùng một lúc nhiều “biểu hiện lạ” như hiện nay, ví dụ: Lãi suất kỳ hạn ngắn cao hơn kỳ hạn dài – Lãi suất liên ngân hàng cao hơn lãi suất huy động trên thị trường I - Lãi suất huy động vốn cao hơn nhiều so với mức lạm phát cả năm...?

Vô hình trung doanh nghiệp và nền kinh tế chính là đối tượng phải gánh chịu phần lớn hậu quả của biện pháp “thắt chặt sớm” về tiền tệ. Bất chấp hứa hẹn của nhiều ngân hàng chờ ra năm mới sẽ mở hầu bao, người vay vốn cũng cần nhận thức được rằng trong tình hình hiện nay khả năng cung ứng vốn của một ngân hàng gần như không còn phụ thuộc vào “thời vụ điều hành” (hằng năm/hằng quý) mà phải dựa vào chính thực lực cân đối vốn trong mọi thời điểm, đặc biệt khi mà NHNN đã cảnh báo sẽ áp dụng chế tài xử lý chặt chẽ đối với những ngân hàng vi phạm tỷ lệ an toàn cho phép.

Áp lực tăng trưởng tín dụng gần 40% trong năm 2009 đã để lại gánh nặng quá lớn cho NHNN trong khả năng điều tiết tiền tệ nhằm thực hiện cùng lúc mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng đi đôi với kiềm chế lạm phát. Mặc dù đã áp dụng giải pháp mạnh nhằm tăng khả năng huy động vốn, khuyến khích tiền chạy vào ngân hàng, kiềm hãm bớt nhu cầu tín dụng... nhưng nhìn chung tình hình vẫn không chuyển biến theo hướng khả quan. Dù muốn hay không, trước thực trạng căng thẳng cung cầu vốn tiếp tục gia tăng, cần thiết phải nhanh chóng đánh giá chuẩn xác tình hình để tìm ra những biện pháp hóa giải kịp thời.

Về mặt ngắn hạn, chỉ có thể giải tỏa sớm hiện tượng khan tiền trong lưu thông thông qua chính sách tiền tệ nhạy cảm, năng động và linh hoạt hơn nữa. NHNN cần chủ động tính toán lại cung cầu tiền tệ và hàng hóa, kể cả khối tiền tệ hoán đổi ngoại tệ, để kịp thời cung ứng ra thị trường thông qua các công cụ phù hợp. Đây là sự can thiệp chủ động, có liều lượng và có thời hạn ngắn nên sẽ không tác động đáng kể đến áp lực lạm phát, hơn nữa sẽ có tác dụng sớm hạ nhiệt căng thẳng cung tiền trong thời điểm giáp Tết Nguyên đán.

Về mặt dài hạn, những diễn biến bất thường trên thị trường tiền tệ đi kèm với tình trạng căng thẳng hiện nay đã góp phần phản ánh rõ thêm bức tranh tổng thể về nội lực thực sự của nền kinh tế. Có đủ cơ sở để khẳng định rằng “mạch máu” lưu thông vốn đang có nhiều dấu hiệu tắc nghẽn, với rất nhiều “nút thắt” quan trọng chưa được tháo gỡ.

Hiện tượng vốn tung ra nhiều nhưng quay về chậm hoặc ít hơn, nợ xấu tiềm ẩn gia tăng, tình trạng kẹt vốn, sử dụng vốn không hiệu quả, tham nhũng, lãng phí... phát sinh khá phổ biến, nhất là trong lĩnh vực đầu tư công. Một trong những minh chứng cụ thể đó là chỉ số ICOR (Hiệu số tiêu chuẩn phản ánh hiệu quả vốn đầu tư) thống kê liên tục qua nhiều năm của Việt Nam luôn lớn hơn nhiều so với các nước có cùng môi trường điều kiện phát triển tương tự, đồng nghĩa với hiệu suất sử dụng vốn đầu tư rất thấp. Qua đó gửi đi một thông điệp hết sức quan trọng rằng chỉ có thể vận hành chính sách tiền tệ thông suốt, có hiệu quả một khi chủ động triển khai đồng bộ chiến lược xây dựng nền tảng kinh tế nội địa bền vững, có sức sống.

 TÂM DÂN