Từ một ý tưởng...

1- Tham luận ứng khẩu tại Đại hội Đảng bộ Đại học Đà Nẵng, một phó giáo sư đề xuất ý tưởng: Sau khi các giảng viên của Đại học Đà Nẵng bảo vệ thành công luận án tiến sĩ hoặc luận văn thạc sĩ ở trường đại học, viện nghiên cứu trong nước hay nước ngoài, cần tổ chức để họ thông báo kết quả nghiên cứu ấy - đã được thẩm định và thừa nhận về mặt khoa học - như một hình thức cung cấp thông tin chuyên ngành cho đồng nghiệp, đồng thời đó cũng là cách giúp anh chị em tự khẳng định những đóng góp khoa học trong luận án, luận văn của mình.
 
Được gợi ý từ ý tưởng nói trên, tôi nghĩ có thể tổ chức cho các bạn trẻ tham gia đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của thành phố chúng ta thông báo nội dung tương tự trước một cử tọa vừa chọn lọc vừa rộng mở.

2- Tổ chức để các thạc sĩ, tiến sĩ tham gia đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông báo kết quả nghiên cứu từ luận án, luận văn từng được bảo vệ thành công tại cơ sở đào tạo nước ngoài - trong đó có những trường đại học danh giá như Đại học Oxford, Đại học London… - thực chất là một sinh hoạt học thuật độc đáo và mới mẻ có thể góp phần gầy dựng thương hiệu Đà Nẵng. Người dân Đà Nẵng thông qua tiền đóng thuế đã đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển của thành phố, rất mong muốn và có quyền được tận mục sở thị con em mình chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nơi xứ người như thế nào, cũng là cách nhân bản những tinh hoa trí tuệ mà lưu học sinh Đà Nẵng thu hoạch được trong quá trình đào tạo ở ngoại quốc. 

3- Có thể hình dung một tân thạc sĩ, tân tiến sĩ đăng đàn diễn thuyết trước một cử tọa chọn lọc gồm các nhà lãnh đạo, quản lý và chuyên gia liên quan tới lĩnh vực khoa học đang được đề cập. Hiểu theo nghĩa nào đó, làm luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ là chọn đề tài để nghiên cứu. Vì sao lại tìm đến với đề tài này và bỏ qua các đề tài khác là câu hỏi thú vị mà mỗi tân thạc sĩ, tân tiến sĩ có thể tự mình lý giải nhằm thể hiện cái tâm, cái tầm của người trí thức trẻ. Có đề tài được chọn vì đó là một mảnh đất đang còn hoang hóa chưa có hoặc có rất ít người quan tâm khai phá; lại có đề tài được chọn vì sẵn có nhiều công trình nghiên cứu liên quan và dẫu biết rằng đang đến quá trễ trong một thế giới quá già nhưng không ít trí thức trẻ vẫn quyết tâm lựa chọn để khẳng định mình...   

4- Chỉ cần giới thiệu tổng quan tình hình nghiên cứu của những người đi trước - tức là lịch sử vấn đề - liên quan đến đề tài mình lựa chọn, các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ đã có thể chuyển tải một lượng thông tin chuyên ngành vừa hệ thống vừa cập nhật đến người nghe. Về lý thuyết mà nói, không một chuyên gia nào - dù chịu khó tiếp cận kịp thời và thường xuyên đến mấy - có thể có thông tin vừa hệ thống vừa cập nhật bằng người đang/mới làm luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Có người nói giải quyết xong phần lịch sử vấn đề là xem như đã đi được nửa chặng đường nghiên cứu, và qua cách tổng quan tình hình nghiên cứu của những người đi trước, cử tọa có thể đánh giá sức đọc, sức khái quát cũng như tính trung thực khoa học của các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ.

5- Tất nhiên nội dung mà cử tọa chờ đợi nhất vẫn là thông tin về những đóng góp khoa học của người nghiên cứu. Đòi hỏi phải có đóng góp khoa học - có thể là phát kiến mới mà cũng có thể là cách nhìn lạ về điều đã quen - trong luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ là yêu cầu gần như bắt buộc, nhất là đối với học vị tiến sĩ và thạc sĩ nghiên cứu. Đây mới là niềm tự hào chân chính của các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ - chứ không chỉ thậm chí không phải là tấm văn bằng chứng thực trình độ đào tạo sau đại học mang về từ nước ngoài mà cũng là chỗ khác nhau cơ bản giữa những thạc sĩ, tiến sĩ danh-thực tương đồng với những thạc sĩ, tiến sĩ hữu danh vô thực. Vì thế để các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ được thông tin về những đóng góp khoa học thực sự thể hiện trong luận văn, luận án cũng là cách toàn xã hội vinh danh họ.

6- Ngoài ra các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ có thể nêu ý tưởng về khả năng vận dụng kết quả nghiên cứu của mình vào quá trình phát triển sự nghiệp khoa học -  công nghệ nói riêng, phát triển thành phố bên bờ sông Hàn nói chung. Đương nhiên khả năng vận dụng này có thể trực tiếp kiểu mì ăn liền mà cũng có thể theo đường vòng. Cử tọa chọn lọc nghe thông báo trong hội trường có thể chú trọng nhiều hơn tới bản thân đóng góp khoa học của người nghiên cứu, nhưng cử tọa được mở rộng thông qua truyền hình trực tiếp không chừng lại quan tâm nhiều hơn đến con đường những đóng góp ấy đi vào cuộc sống. Đó là chưa kể sau khi được nghe thông báo kết quả nghiên cứu như thế này sẽ có nhiều người nảy sinh ý tưởng mới, bởi sức mạnh mà cũng là sức hấp dẫn của khoa học là quyền nghĩ tiếp…

7- Có người nghĩ nếu tổ chức sinh hoạt học thuật như vừa nêu sẽ tạo thêm áp lực cho các bạn trẻ tham gia đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đúng là không thể không có áp lực thậm chí áp lực rất lớn, bởi muốn đường hoàng và tự tin thông báo về kết quả nghiên cứu của mình, các lưu học sinh Đà Nẵng phải nỗ lực học tập thật, nghiên cứu thật, sáng tạo thật và sẵn sàng chấp nhận áp lực. Thông báo ở đây và theo cách này không phải là bảo vệ lại luận án, luận văn nhưng những ai không chịu khó học tập thật, nghiên cứu thật, sáng tạo thật chắc sẽ tìm lý do thoái thác để khỏi phải đăng đàn diễn thuyết… Ngược lại các tân thạc sĩ, tân tiến sĩ học hành nghiêm túc, luận văn, luận án có nhiều đóng góp khoa học thì hoàn toàn có thể xem đây là cơ hội để quảng bá phẩm chất trí thức của bản thân.      

BÙI VĂN TIẾNG