Có đến thực tế các khu công nghiệp (KCN) trên địa bàn thành phố ở thời điểm hiện tại hẳn những người có trách nhiệm đều nhận thấy cần có hành động kiến thiết - xây dựng lại. Ở đó có nhiệm vụ quy hoạch, đầu tư hạ tầng, sắp xếp sản xuất, thu hút đầu tư, bởi các KCN đang hoạt động như một công xưởng, tập kết hoạt động sản xuất công nghiệp, gom ô nhiễm môi trường.
Các KCN ở thành phố ví tựa bức tranh được “vẽ” từ thập niên 70 của thế kỷ trước nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thiện, với những gam màu sáng-tối. Đó là sự lãng phí, hoang hóa trong thiết kế quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; hạ tầng chưa đồng bộ; sức sản xuất chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu phát triển của thành phố động lực khu vực miền Trung.
Để triển khai dự án KCN Hòa Cầm, năm 2012, dự án có giải tỏa 16 hộ dân với nhu cầu đất ở tái định cư 35 nền đất. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có đất ở để bố trí tái định cư cho hộ giải tỏa. Chỗ ở cho chính những người nhường đất để xây dựng KCN đã khó thì chỗ ở cho người lao động không riêng gì ở KCN Hòa Cầm mà các KCN khác cũng trở nên xa vời. Những thiết chế văn hóa, phục vụ cho đối tượng làm việc tại các KCN cũng đang là khoảng trống làm cho đời sống và tinh thần của người lao động chưa bảo đảm. Một thực tế khác diễn ra ở các KCN thành phố là mới đạt mục tiêu giải quyết việc làm nhưng chủ yếu ở các lĩnh vực lao động sản xuất đơn giản; nguồn lao động chất lượng cao chưa được thu hút và bảo đảm việc làm. Đây cũng là cách tiếp cận đánh giá năng lực đầu tư, phát triển dự án và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Đà Nẵng có 6 KCN tập trung với tổng diện tích quy hoạch là 1.451 ha. Tuy nhiên, qua mục tiêu “trải thảm” lấp đầy diện tích đã kéo theo nhiều nhà đầu tư thiếu năng lực và hiện phát lộ hàng trăm ha đất hoang hóa, chủ đầu tư sử dụng không đúng mục đích. Số doanh nghiệp trụ lại sản xuất hay các nguồn lực đầu tư mới trong và ngoài nước đang có công nghệ sản xuất cũ, nặng về gia công, lắp ráp kéo theo giá trị sản phẩm thấp, mờ nhạt về sản phẩm công nghiệp chủ lực. Ở thời điểm hiện tại, rất nhiều người ở thành phố vẫn còn tiếc cho những thương hiệu sản phẩm công nghiệp vang bóng một thời ở Đà Nẵng như sản phẩm điện cơ, nhựa Đà Nẵng…
Công nghiệp thành phố thiếu nhiều yếu tố chủ quan và khách quan để đủ khỏe mạnh và phát triển. Nhiều ý kiến, nhiều cuộc hội thảo về đầu tư phát triển công nghiệp thành phố, trong đó nêu ra sự cần thiết tập trung phát triển công nghiệp phụ trợ. Thành phố chưa có doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có thương hiệu mạnh để dẫn dắt về ngành nghề, lĩnh vực sản xuất và sản phẩm vượt trội đứng vững trên thị trường nội địa lẫn xuất khẩu. Sự phát triển của ngành sản xuất công nghiệp tại các KCN ở thành phố là những mảnh ghép rời rạc đang cần sự kết dính trên một cơ thể khỏe mạnh. Điều này đặt ra ở sự cần thiết cho một thời kỳ kiến thiết lại trong đầu tư phát triển khu công nghiệp.
Ở thời điểm 10 năm trước, địa điểm các KCN ở thành phố như ở nơi đâu xa lắm nhưng nay quá trình đô thị hóa, nhu cầu phát triển các khu dân cư đã xóa đi khoảng cách đó. Từ tác động của đô thị hóa và xu hướng sản xuất xanh, sạch hơn tạo ra cơ hội cho việc kiến thiết lại các KCN. Trước hết là nhiệm vụ quy hoạch tiếp cận nhanh với khuynh hướng quy hoạch phát triển KCN xanh, KCN đô thị. Quy hoạch KCN làm sao sắp xếp lại sản xuất, bảo đảm về cơ sở hạ tầng đồng bộ; rà soát và nâng cao chất lượng thu hút dự án đầu tư, năng lực sản xuất của doanh nghiệp để phát huy hiệu quả sử dụng đất.
Với định hướng xây dựng “Thành phố Môi trường” thì hiển nhiên các KCN ở thành phố đang cần một cuộc “cách mạng” về quy hoạch, khắc phục các yếu tố bất lợi vốn tác động đến chủ thể con người về nhu cầu chỗ ở, sinh hoạt…Hiện nay trên thế giới các nhà quy hoạch đang hướng đến một mô hình KCN - đô thị. Mô hình này đang được thành phố triển khai tại Khu công nghệ cao.
Sau tái kiến thiết, các KCN ở thành phố không còn đơn thuần là công xưởng sản xuất mà sẽ là KCN đô thị phức hợp. Theo đó, bước đầu cải thiện quy mô sản xuất của các nhà máy từ ít gây ô nhiễm môi trường đến giai đoạn chuyển sang sản xuất xanh- sạch. KCN quy hoạch mới có tổ hợp văn phòng làm việc, nhà ở, bệnh viện, trường học và các dịch vụ giải trí, nghỉ ngơi, vui chơi…Từ đây hình thành các dự án bất động sản công nghiệp, kêu gọi đầu tư làm chủ dự án KCN, thoát dần sự đầu tư từ nguồn vốn ngân sách; tạo nên sự năng động trong quản lý, cạnh tranh phát triển và thu hút nhà đầu tư sản xuất có chất lượng về dự án.
TRIỆU TÙNG
