Chính phủ và lãnh đạo chính quyền, ngành du lịch 9 địa phương được coi là vùng trọng điểm về du lịch cả nước vừa họp bàn về chiến lược phát triển ngành công nghiệp không khói. Tại hội nghị này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình dự thảo Đề án phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn vào năm 2020; trở thành quốc gia phát triển du lịch vào năm 2030. Theo đó, đến năm 2020, mỗi năm Việt Nam đón 14-15 triệu du khách quốc tế, phấn đấu đạt doanh thu trên dưới 30 tỷ USD, đóng góp khoảng 10% GDP vào năm 2020. Đề án là vậy nhưng còn nhiều ý kiến khác nhau. Nhiều chuyên gia cho rằng, cái cần quan tâm hiện nay là phải đổi mới tư duy làm du lịch, thay đổi cách làm - đổi mới quyết liệt, đồng bộ thì mục tiêu đề án mới thành hiện thực.
Một nhật báo có uy tín đăng bài viết của một cựu quan chức ngành du lịch nêu rõ: “Thế giới đương đại, chất lượng cuộc sống con người không ngừng nâng cao, hiện đại hơn, đương nhiên đòi hỏi các loại hình dịch vụ phục vụ con người văn hóa hơn, thân thiện, an toàn, nhân văn và chất lượng...”. Bài báo viện dẫn nhiều thực tiễn để hoan nghênh chiến lược không ngừng tăng trưởng chất lượng dịch vụ du lịch, đồng thời phê phán mặt trái, mặt tiêu cực về chất lượng du lịch, phê phán cả cách làm du lịch, phong cách phục vụ du khách, cách quảng bá du lịch triệu đô - từ nguồn ngân sách - chưa thật sự chuyên nghiệp của ngành du lịch. Điều đó dẫn đến thực trạng: 90% khách quốc tế đến Việt Nam lần đầu và chỉ 6% quay lại (theo số liệu Hiệp hội Du lịch châu Á - Thái Bình Dương).
Có thể thấy, trong những năm gần đây, cơ sở vật chất - kỹ thuật hoạt động du lịch được đầu tư bài bản; nhiều tập đoàn khách sạn có thương hiệu của thế giới và một số tập đoàn kinh tế trong nước đã xây dựng các cụm khách sạn - khu nghỉ dưỡng 5 sao - khu vui chơi giải trí, công viên văn hóa, hệ thống cáp treo ở các thành phố lớn và tại nhiều vị trí du lịch đắc địa, nhất là ở những địa danh có bãi biển vàng, núi cao, sơn thủy hữu tình, khí hậu mát mẻ - đẹp nổi tiếng như Sa Pa, vịnh Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc, Đà Lạt, Bà Rịa - Vũng Tàu, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh... Cơ sở vật chất hoạt động du lịch được tăng cường nhưng thiếu quy hoạch phát triển du lịch căn cơ, bài bản, lâu dài; chất lượng kinh doanh dịch vụ du lịch thiếu tính chuyên nghiệp, rời rạc, manh mún, tách rời yếu tố cung - cầu - thị trường; thiếu sự liên kết ngành, liên kết vùng và liên kết địa phương, sản phẩm du lịch vì thế đơn điệu, thiếu đa dạng.
Gần đây, tại Nha Trang, Đà Nẵng... có tình trạng các tour du lịch đến từ Trung Quốc tự tung tự tác, làm mất trật tự, gây ấn tượng không đẹp về văn hóa kinh doanh du lịch. Tại Đà Nẵng, 6 tháng đầu năm 2016, ngành du lịch đón hơn 211.000 du khách Trung Quốc, tăng 83% so với 6 tháng đầu năm ngoái. Du khách Trung Quốc tăng nhưng có những tour du lịch thực hiện theo chương trình “0 đồng”; Đà Nẵng thất thu, kể cả thất thu tiền thuế, bởi các công ty lữ hành Trung Quốc khép kín - bao trọn gói từ A-Z. Các du khách Trung Quốc ăn nghỉ ở khách sạn, nhà hàng nào, mua sắm ở đâu, giá cả dịch vụ bao nhiêu, di chuyển bằng phương tiện nào, đều do công ty du lịch lữ hành tại Trung Quốc bao thầu trọn gói. Các công ty lữ hành Việt Nam bị gạt qua bên. Câu chuyện bi hài như vậy nhưng cơ quan quản lý Nhà nước lại chậm trễ trong việc xem xét và chậm có giải pháp xử lý, khắc phục.
Bên cạnh đó, nạn chèo kéo, bán hàng rong, “chặt chém” du khách còn khá phổ biến. An toàn vệ sinh thực phẩm tại các khu du lịch chưa bảo đảm. Nói đến du lịch là nói đến văn hóa, sự vui thú, thoải mái, an toàn, tận hưởng những gì đẹp nhất về thiên nhiên... Chừng nào chưa đạt được điều này nghĩa là chất lượng du lịch đang ở mức dưới trung bình, thậm chí yếu kém.
Tổng Cục trưởng Tổng cục Du lịch Thái Lan phát biểu trên nhật báo Bangkok Post ngày 27-9-2015, nhân Ngày Du lịch thế giới: “Chất lượng du lịch trái ngược với sự đơn điệu, nhàm chán, sự xô bồ, ồn ã nơi phố hội. Chất lượng du lịch là chất lượng môi trường sống, lòng mến khách, trên môi người Thái luôn nở nụ cười thân thiện. Chất lượng du lịch là quảng bá hiệu quả theo cơ chế thị trường cho một nền văn hóa, cho chất lượng cuộc sống nước sở tại...”. Với quan điểm này, ngành du lịch Thái Lan đã phát động mọi người dân, mọi thành viên làm du lịch “Hãy luôn kiến tạo những nụ cười thân thiện”. Từ những nụ cười thân thiện, đất nước Thái Lan đã trở thành một cường quốc du lịch đáng nể ở Đông Nam Á.
Chất lượng du lịch chính là chất lượng văn hóa, cuộc sống. Chỉ bằng cách không ngừng tăng cường chất lượng du lịch thì kinh doanh dịch vụ du lịch mới sớm trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, ngành kinh tế trọng điểm của đất nước, cũng như của từng địa phương có lợi thế về du lịch.
PHẠM QUỐC TOÀN
