Từ ngày 3-9 đến nay, nước sông Cầu Đỏ nhiễm mặn nặng trở lại mặc dù đập dâng An Trạch luôn mở 2-4 cửa xả để cho nước về đẩy mặn. Đặc biệt, trong hai ngày qua, nguồn nước tại thượng nguồn về sông Yên suy kiệt khiến mực nước tại Trạm bơm phòng mặn An Trạch hạ thấp xuống mức báo động đỏ, nguy cơ xảy ra thiếu nước sinh hoạt như giữa tháng 8 vừa qua.
 |
| Thượng nguồn sông Vu Gia đang kiệt nước vì các nhà máy thủy điện giữ nước, đặc biệt là các nhà máy thủy điện bậc thang ở cuối dòng sông Bung. |
Từ tối ngày 7 đến sáng 8-9, do không có mưa từ thượng nguồn, trong khi các nhà máy thủy điện (NMTĐ) ở thượng nguồn sông Vu Gia không xả nước phát điện khiến mực nước trên sông Vu Gia tại Trạm Thủy văn Ái Nghĩa (huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) hạ thấp xuống mức 2,4m. Mực nước sông Yên tại thượng lưu đập dâng An Trạch chỉ còn 1,7m do phải mở 2 cửa xả về đẩy mặn nhưng sông Cầu Đỏ vẫn bị nhiễm mặn nặng (nhiều giờ mặn hơn 800mg/l). Vì vậy, Trạm bơm phòng mặn An Trạch phải vận hành với công suất lớn nước ngọt về Nhà máy nước Cầu Đỏ và Sân bay sản xuất, cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố.
Đặc biệt, trưa 8-9, mực nước sông Yên tại thượng lưu cửa thu nước thô Trạm bơm phòng mặn An Trạch hạ thấp xuống còn 1,58m - mức báo động đỏ, nhưng vẫn vận hành 4/6 tổ máy bơm ở trạm bơm này (các tổ máy bơm phải ngừng hoạt động khi mực nước ở mức 1,5m). Trong khi đó, tại đoạn qua xã Đại Hồng (huyện Đại Lộc), dòng chảy sông Vu Gia bị thu hẹp đến 1/3 lòng sông. Theo người dân ở đây, mực nước sông Vu Gia hiện tại hạ thấp hơn tháng trước và cùng kỳ các năm trước.
Nguyên nhân kiệt nước sông Vu Gia do tác động từ các NMTĐ ở thượng nguồn. Tại cầu Thạnh Mỹ, do NMTĐ Đăk Mi 4 chặn dòng nhưng không vận hành cống xả sâu, trả nước về nên nước sông Cái (Đăk Mi) khô khốc, trơ lòng sông đầy cát. Dòng sông Bung cũng cạn khô vì hai NMTĐ Sông Bung 5 và Sông Bung 6 (NMTĐ bậc thang cuối dòng sông Bung) không vận hành xả nước phát điện.
Điều đáng nói, kể từ ngày NMTĐ Sông Bung 4 chặn dòng tích nước (ngày 1-8-2014), do mất đi trữ lượng nước khổng lồ từ sông Bung, NMTĐ Sông Bung 5 đóng cửa tích nước dài ngày hơn, chờ tích đủ nước từ NMTĐ A Vương và NMTĐ Sông Bung 4A xả về mới vận hành xả nước phát điện. Trước đó, tháng 8 vừa qua, mặc dù UBND tỉnh Quảng Nam và Sở NN&PTNT tỉnh yêu cầu NMTĐ Sông Bung 5 vận hành xả nước phát điện theo lưu lượng tối thiểu để bảo đảm duy trì dòng chảy trên sông Vu Gia, nhưng NMTĐ này vẫn thường xuyên chặn khô sông Bung nhiều ngày để tích nước rồi mới xả.
Theo Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng, mực nước tại thượng lưu đập dâng An Trạch hạ thấp nhưng vẫn phải mở các cửa xả cho nước chảy về hạ du để đẩy mặn cho sông Cầu Đỏ. Nếu trong những ngày đến, nguồn nước từ thượng nguồn sông Vu Gia tiếp tục suy kiệt và sông Cầu Đỏ vẫn nhiễm mặn nặng thì thành phố cần làm việc với tỉnh Quảng Nam đề nghị đóng kín các cửa xả tại đập dâng Bàu Nít, Thanh Quýt để duy trì mực nước tại hệ thống đập dâng An Trạch. Lúc đó, Trạm bơm phòng mặn An Trạch sẽ hoạt động bình thường vì đủ độ cao cột nước và đập dâng An Trạch tiếp tục mở một số cửa xả để đẩy mặn cho sông Cầu Đỏ, bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố.
| Ngày 3-9-2014, Bộ NN&PTNT ban hành Chỉ thị số 7071/CT-BNN-TCTL về việc tăng cường công tác phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn nhằm đối phó với hiện tượng El Nino, nhất là ở khu vực Trung Bộ, Nam Bộ và Tây Nguyên. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các ngành, các cấp ở địa phương sớm xây dựng phương án cấp nước phục vụ sản xuất vụ đông xuân 2014-2015; biện pháp cấp nước cho sản xuất, sinh hoạt của người dân trong trường hợp nguồn nước bị thiếu hụt... Bộ NN&PTNT giao Tổng cục Thủy lợi chủ trì, phối hợp với Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương, Tập đoàn Điện Lực Việt Nam, Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố và các đơn vị liên quan theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, nguồn nước, vận hành các hồ chứa thủy điện, hệ thống công trình thủy lợi để kịp thời chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các địa phương tổ chức thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn; đề xuất kế hoạch xả nước các hồ chứa thủy điện khi hạ du có yêu cầu... |
Bài và ảnh: HOÀNG HIỆP
