Từ ngày 13-7 đến nay, sông Cầu Đỏ nhiễm mặn rất nặng, đặc biệt, lúc 3 giờ 45 ngày 21-7, độ mặn vượt mốc 6.700mg/l, cao nhất từ đầu năm 2015 đến nay, gây khó khăn trong việc bảo đảm nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất, cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố. Nguy cơ thiếu nước sinh hoạt rất cao khi đến thời điểm này, mực nước tại các hồ thủy điện đang ở mức rất thấp.
 |
| Hồ thủy điện Sông Bung 6 ở cuối dòng sông Bung đang “đói nước”. |
Ngừng xả nước phát điện vì sát mực nước chết
Do các nhánh sông Vu Gia bị các nhà máy thủy điện (NMTĐ) chặn dòng nên trong những năm qua, việc cấp nước ngọt cho Nhà máy Nước Cầu Đỏ và Nhà máy Sân bay sản xuất để cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố hoàn toàn phụ thuộc vào việc vận hành các NMTĐ, nhất là hai NMTĐ Sông Bung 4 và A Vương (trong khi NMTĐ Đăk Mi 4 đã chuyển nước từ sông Vu Gia sang sông Thu Bồn để phát điện), không còn phụ thuộc đơn thuần vào chế độ bán nhật triều như trước đây nữa.
Sau mùa mưa lũ 2014, hồ A Vương thiếu 67 triệu m3 nước, hồ Sông Bung 4 chỉ tích được đến cao trình 221,76m, dưới mực nước dâng bình thường 1m. Vì thế, để bảo đảm cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất nông nghiệp ở hạ du, từ đầu năm 2015 đến nay, hai NMTĐ này phải phối hợp để bảo đảm dòng chảy cho sông Vu Gia.
Sau đợt xả nước phát điện liên tục phục vụ đổ ải, gieo sạ lúa vụ hè thu, mực nước trong hai hồ chứa thủy điện này sụt giảm mạnh. Nhưng do phải xả nước phát điện để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện gia tăng nên mực nước trong hồ chứa sụt giảm thêm. Từ ngày 15-6, khi mực nước tại hồ A Vương ở mức 360m và Sông Bung 4 ở mức 211m, hai NMTĐ này giảm mạnh việc phát điện.
Ngày 13-7, khi mực nước hồ A Vương xuống dưới mức 350m và hồ Sông Bung 4 xuống dưới mức 208m, thời gian tạm dừng vận hành để tích nước của hai NMTĐ này dài hơn. “Năm nay, tình trạng kiệt nước kéo dài, lưu lượng nước về hồ chứa rất thấp. Hiện chúng tôi phát điện cầm chừng. Theo lịch điều độ của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0), chúng tôi phát điện ban ngày, ban đêm phải ngừng hoạt động để tích nước, sau đó xả nước phát điện, cung cấp cho hạ du”, ông Hoàng Ngọc Linh, phụ trách điều độ NMTĐ A Vương cho biết.
Sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm
Lượng nước từ thượng nguồn chảy về suy kiệt, làm sông Cầu Đỏ nhiễm mặn nặng từ ngày 13-7 đến nay. Đặc biệt, trong 3 ngày qua, NMTĐ Sông Bung 4 gần như ngừng phát điện vì mực nước trong hồ chứa sát mực nước chết, trong khi lưu lượng nước về hồ chỉ ở mức thấp. Còn NMTĐ A Vương chỉ phát điện cầm chừng do mực nước trong hồ xuống dưới mức 348m, khiến mực nước sông Vu Gia tại Trạm thủy văn Ái Nghĩa xuống rất thấp. Mực nước đo tại đây lúc 7 giờ và 19 giờ ngày 20-7 chỉ 2,07m, làm độ mặn trên sông Cầu Đỏ vượt mốc 6.700mg/l lúc 3 giờ 45 ngày 21-7 và duy trì trên mức 1.000mg/l trong suốt ngày này.
Theo Công ty CP Thủy điện A Vương, chưa bao giờ hồ A Vương cạn kiệt như hiện nay. Với lượng nước còn lại (cao 5m), NMTĐ A Vương chỉ hoạt động không bao lâu nữa là đến mực nước chết. “Từ đầu năm 2015, mặc dù thiếu nước trong hồ nhưng hằng tháng, chúng tôi đã kết hợp với Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam và Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia lập kế hoạch phát điện bảo đảm hài hòa giữa phát điện và cung cấp nước, phục vụ sản xuất, sinh hoạt của người dân hạ du.
Với tình hình thiếu nước như hiện nay và dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia là dòng chảy trung bình của các sông miền Trung trong tháng 7 thiếu hụt từ 13-90% so với trung bình nhiều năm, chúng tôi mong muốn người dân và các cơ quan chức năng khai thác nước ở hạ du sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm”, ông Lê Đình Bản, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện A Vương cho biết.
Công ty TNHH MTV Cấp nước Đà Nẵng (DAWACO) đang tiến hành bơm nước ngọt từ thượng lưu đập dâng An Trạch về cho hai Nhà máy nước Cầu Đỏ và Sân bay sản xuất, cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố; bên cạnh đó, liên hệ với các NMTĐ và công ty khai thác thủy lợi ưu tiên điều tiết nước ngọt cho cấp nước sinh hoạt. DAWACO cho biết, nếu tình hình phức tạp, nghiêm trọng, công ty báo cáo UBND thành phố để có biện pháp can thiệp nhằm bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố. Ngoài ra, các khách hàng cần sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm.
Bài và ảnh: HOÀNG HIỆP
