Vốn ít, cơ sở hạ tầng cũ kỹ, lạc hậu. Số xã viên không tăng. Cán bộ lâu năm, không có quyền lợi… Đó là thực trạng chung của các HTX hiện nay. Trước sức ép của nền kinh tế thị trường, kinh tế HTX càng thêm khó khăn. HTX 1 và HTX 2 ở xã Hòa Tiến là một trong những nơi có chất lượng hoạt động hiệu quả nhất của huyện Hòa Vang, thế nhưng…
Đi không nỡ…
Địa điểm của HTX Dịch vụ sản xuất và Kinh doanh tổng hợp 2 (HTXDVSX&KDTH) Hòa Tiến trông chật chội, bừa bộn, phía trước gỗ ngang dọc, chất đầy sân, phía sau, tiếng cưa xẻ gỗ rít liên hồi… HTX đang sửa chữa lại nhà kho chứa lúa giống. Cách đây 30 năm, HTX Nông nghiệp là nơi tổ chức hoạt động sản xuất mạnh mẽ, “một thời vang bóng” nhưng đến năm 1997, HTX Nông nghiệp chuyển đổi sang mô hình HTXDVSX&KDTH, giao đất lại cho xã viên, không còn giữ chức năng điều hành, quản lý SX… Vai trò chính của các HTX hiện nay là điều hành các tổ chuyên để làm dịch vụ trợ giúp cho nông dân như dịch vụ thủy lợi, dịch vụ làm đất, giống, cung ứng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón.
 | |
|
Cảnh điều hiu ở một trụ sở HTX hiện nay. |
HTX 1 Hòa Tiến gồm 6 đội của các thôn: Cẩm Nê, Dương Sơn, Yến Nê 1, Yến Nê 2, Thạch Bồ, Bắc An với 3.500 xã viên. HTX 2 Hòa Tiến gồm 5 đội của các thôn: Lệ Sơn, La Bông, An Trạch, Nam Sơn với 3.300 xã viên. Số lượng xã viên của các HTX từ khi thành lập đến nay vẫn còn nguyên, không tăng. Dù không còn tác động mạnh mẽ như trước, các HTX hiện nay vẫn chiếm vị trí đáng kể trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Với 2 tổ chuyên: tổ chuyên làm đất và sản xuất giống cây trồng, HTX 1 đã hoạt động với năng suất cao nhất, tạo điều kiện sản xuất lúa đồng loạt, đúng thời vụ. Các sân phơi lúa giống, các kho dự trữ lúa được sửa chữa hoàn thiện, bảo đảm cung cấp đủ giống lúa cho xã viên. Theo ông Lê Văn Phúc, Chủ nhiệm HTX 2 Hòa Tiến, HTX vừa đầu tư 200 triệu đồng sửa chữa lại sân phơi, nhà kho, xưởng chế biến có một máy sấy lúa giống. Mỗi lần xuống mùa, HTX cung cấp vật tư sản xuất nông nghiệp, lo liệu việc cày bừa, lúa giống cho xã viên. Ông Nguyễn Xuân Luyến, Phó Chủ nhiệm HTX 1 cho biết: Giá dịch vụ (cày, phân bón, giống…) HTX cung cấp cho xã viên rẻ hơn 20% so với giá cả bên ngoài. Từ giống cây trồng, giống lúa do HTX sản xuất, xã viên có nguồn giống nhanh hơn, không phải lo lắng đi tìm giống… Bên cạnh đó, vật tư nông nghiệp: vôi, thuốc trừ sâu được cung ứng đầy đủ. Những kinh nghiệm sản xuất đều được HTX trao đổi với các đội trưởng, phổ biến lại cho xã viên trong đội.
… Ở không xong
Tuy nhiên, trước sự phát triển của cơ chế kinh tế thị trường, các HTX hoạt động nhìn chung không hiệu quả. Kinh phí hoạt động do HTX tự lo liệu, doanh thu chính ở đây từ 3 nguồn: nguồn vốn tự có, do xã viên đóng góp từ trước, vốn do cán bộ HTX bỏ ra cho vay. Nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước hết sức hạn chế. Ngân hàng từ chối cho vay. Như vậy, thiếu vốn hoạt động là khó khăn lớn nhất của các HTX hiện nay. Khả năng tài chính yếu, hoạt động thiếu hiệu quả nên giá trị cổ phần của xã viên giảm dần theo thời gian. Ông Lê Văn Phúc cho biết: Năm 1997, HTX 2 Hòa Tiến bắt đầu thực hiện cổ phần hóa cho 3.300 xã viên trong HTX, mỗi cổ phần 250.000 đồng, đến nay chỉ còn 120.000 đồng. Bên cạnh đó, xã viên hiện cũng không còn mặn mà với HTX. Giá giống, phân bón, thuốc trừ sâu ở đây rẻ hơn so với bên ngoài, nhưng số lượng xã viên sử dụng dịch vụ rất hạn chế.
Theo ông Nguyễn Xuân Luyến, số lượng xã viên sử dụng dịch vụ chỉ chiếm khoảng 50%. Số còn lại tự lo phân bón, thuốc trừ sâu. Thêm vào đó, khâu cán bộ của HTX đang “bế tắc”. HTX 1 Hòa Tiến gồm 17 cán bộ, phần đông là cán bộ lâu năm nhưng không có chính sách hỗ trợ. Ông Nguyễn Xuân Luyến nói: “Trên 30 năm công tác, cán bộ HTX không có quyền lợi gì, thậm chí bảo hiểm y tế cũng không”. Tình trạng đó ở HTX 2 cũng không khá hơn. Theo ông Phúc thì: “Sau này cán bộ lớn tuổi nghỉ công tác, HTX không biết do ai quản lý. Lớp trẻ hầu như không hề có ý định làm trong HTX do đồng lương thấp, không có cơ hội phát triển”.
Không chỉ riêng ở Hòa Tiến mà nhiều HTX trên địa bàn huyện Hòa Vang cũng đang bế tắc về tài chính, quản lý điều hành sản xuất khó khăn nên từ cuối năm 2007 đã tuyên bố giải thể, trả lại cổ phần cho xã viên.
Bài và ảnh: HỒNG PHƯỚC
