Mỗi năm, Đà Nẵng có khoảng gần 10 vụ tranh chấp lao động và một số vụ lãn công hoặc đình công tự phát. Thực trạng này đã gây nhiều thiệt hại cho doanh nghiệp (DN), làm xấu đi môi trường lao động, buộc cơ quan chức năng phải vào cuộc.
 |
| Hầu hết các doanh nghiệp trong các khu công nghiệp đã chăm lo bữa cơm ca chất lượng cho NLĐ. |
Hạn chế hiểu biết về pháp luật
Năm 2012, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng xảy ra 5 cuộc ngừng việc tập thể, với số lượng người tham gia đông nhất là 800 người, thấp nhất 60 người. Nguyên nhân chủ yếu là về tiền lương, phân chia các loại phụ cấp, việc tính định mức lao động cao.
Mặc dù các chế độ tiền lương, thời gian làm việc và làm thêm giờ, thời gian nghỉ chế độ (như nghỉ phép năm, nghỉ vào các ngày lễ, Tết) đều được quy định rõ trong luật, song ở nhiều DN, người sử dụng lao động (NSDLĐ) không chấp hành, đôi khi giải quyết máy móc, chẳng hạn như khi người lao động (NLĐ) có việc đột xuất, cần phải nghỉ để giải quyết, nhưng NSDLĐ không đồng ý vì nghỉ không đúng kế hoạch. Thời gian NLĐ nghỉ như vậy không được tính là thời gian nghỉ phép, bị trừ lương, trong khi đó NLĐ chưa nghỉ phép năm, nên gây ra bức xúc cho NLĐ.
Theo báo cáo của Liên đoàn Lao động thành phố, 6 tháng đầu năm 2013 đã xảy ra 2 vụ ngừng việc tập thể tại Công ty May mặc Ba Sao. Nguyên nhân là do công ty không thông báo kịp thời thời gian nghỉ Tết và tiền thưởng Tết nên NLĐ không yên tâm. Đồng thời, từ tháng 2-2013 khi áp dụng thang, bảng lương mới thì thu nhập của NLĐ giảm so với trước.
Điều 21, Bộ luật Lao động 2012 ghi rõ: Việc tham gia BHXH và BHYT của NLĐ được thực hiện theo quy định của Chính phủ, theo đó NSDLĐ phải tổ chức mua các loại bảo hiểm trên cho NLĐ. Tuy nhiên, rất nhiều DN không chấp hành quy định này, một số DN lại trì hoãn thời hạn mua BHXH nhằm chiếm dụng vốn. Thực tế, mỗi năm có hàng trăm lao động nghỉ hưu hoặc nghỉ chế độ không được BHXH thanh toán hoặc giải quyết chế độ do NSDLĐ không đóng, chưa đóng BHXH một thời gian dài cho NLĐ. Do không có kiến thức về luật pháp nên NLĐ không biết việc làm sai của NSDLĐ, nên chỉ khi được nghỉ chế độ mà BHXH không thanh toán, hoặc không giải quyết mới biết. Trường hợp này xảy ra ngay cả đối với một số DN Nhà nước hoặc công ty cổ phần có nguồn gốc từ Nhà nước. Tất cả các mâu thuẫn dẫn tới các vụ tranh chấp lao động trên có thể được ngăn chặn hoặc giải quyết thỏa đáng nếu DN đó có tổ chức Công đoàn (người đại điện duy nhất của NLĐ) và trình độ nhận thức, hiểu biết pháp luật của NLĐ được nâng cao.
Phát huy vai trò Công đoàn cơ sở
Đại diện của NLĐ là tổ chức Công đoàn cơ sở. Điều này đã được luật hóa bằng Luật Công đoàn. Khoản 1, Điều 2 của luật này ghi rõ: Công đoàn là đại diện bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Vì vậy, mọi thay đổi (về định mức lao động, đơn giá tiền lương, thời gian lao động…) phải có sự thỏa thuận, thống nhất giữa NSDLĐ và đại diện của NLĐ - tổ chức Công đoàn.
Ông Nguyễn Đình Hạnh, Chủ tịch Công đoàn Công ty May mặc Ba Sao cho biết: Ngay sau khi tổ chức Công đoàn cơ sở được củng cố, cùng với sự giúp đỡ của các ban, ngành chức năng của thành phố, Công đoàn đã đại diện cho NLĐ trong công ty đàm phán, thương lượng với chủ DN, kết quả chủ DN đã giải quyết một cách thỏa đáng những quyền lợi chính đáng, đúng pháp luật đối với NLĐ. Nhờ vậy, từ đó đến nay tại công ty không xảy ra cuộc đình công nào, mối quan hệ giữa NLĐ và NSDLĐ được cải thiện đáng kể.
Bộ luật Lao động 2012 đã được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 3 và có hiệu lực từ ngày 1-5-2013. So với Bộ luật Lao động 1994 thì Bộ luật Lao động lần này có 70 điều mới và sửa đổi tới 92 điều cho phù hợp với tình hình mới. Đồng thời với Bộ luật Lao động 2012, Chính phủ đã ban hành 9 nghị định và 1 thông tư hướng dẫn để thực hiện Luật Lao động 2012. Các văn bản này đã quy định rất rõ, đầy đủ các tình huống, hành vi với các chế tài đầy đủ trong quan hệ giữa NSDLĐ và NLĐ. Nếu NSDLĐ hiểu biết và chấp hành nghiêm luật, cũng như NLĐ hiểu biết về luật thì chắc chắn những vụ tranh chấp lao động sẽ giảm rất nhiều.
Bài và ảnh: ĐỨC THỊNH
