Việt Nam và 11 quốc gia khác vừa đạt thỏa thuận về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và chuẩn bị cho quá trình tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) được thành lập vào cuối năm nay. Gia nhập “sân chơi” lớn là cơ hội nhưng cũng là thách thức với sự cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia về trình độ, kỹ năng và năng suất lao động.
 |
| Nếu không nâng cao tay nghề, lao động Việt Nam sẽ khó cạnh tranh được với lao động nước ngoài. (Ảnh mang tính minh họa) |
Cạnh tranh gay gắt
Việc gia nhập nhiều sân chơi quốc tế như TPP và sắp đến là AEC sẽ mở ra nhiều cơ hội cho lao động Việt Nam sang làm việc tại các thị trường khu vực, đặc biệt là đối với lực lượng lao động có chất lượng cao.
Dự kiến trong năm 2015, có 8 ngành nghề lao động trong các nước ASEAN được tự do di chuyển thông qua các thỏa thuận công nhận tay nghề tương đương, bao gồm: kế toán, kiến trúc sư, nha sĩ, bác sĩ, kỹ sư, y tá, vận chuyển và nhân viên ngành du lịch.
Ngoài ra, các nhà tuyển dụng trong nước cũng sẽ có điều kiện để tuyển dụng được lực lượng lao động chất lượng cao từ nước ngoài. Do vậy, theo các chuyên gia kinh tế, nếu không chủ động chuẩn bị hành trang để hội nhập, chúng ta sẽ không cạnh tranh được với lực lượng lao động của các nước lân cận.
Ông Cao Văn Sâm, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề, thừa nhận tốc độ hội nhập của Việt Nam về đào tạo nghề còn hạn chế. Hiện chúng ta chỉ có 12 nghề trong lĩnh vực du lịch có khả năng hội nhập và đây là một thách thức không nhỏ. Khi mở cửa với các quốc gia, lao động giá rẻ thực sự không còn là lợi thế. Vì vậy, lao động phải được đào tạo kỹ năng tốt và kỷ luật lao động, nếu không sẽ không cạnh tranh được với lao động ở các nước chuyển dịch vào nước ta.
“Hiện nay, ngay trong phương pháp giảng dạy trong các trường dạy nghề cũng đã có sự đổi mới theo yêu cầu giảng dạy tích hợp (vừa lý thuyết vừa thực hành), hướng tới việc 100% các bài giảng trong chương trình đào tạo là bài giảng tích hợp nhằm hình thành năng lực thực hiện cho người học, nâng cao tay nghề”, ông Sâm nói.
Còn ông Nguyễn Hữu Hoàng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề số 5 (Bộ Quốc phòng) cho rằng: “Chuyển dịch lao động đặt ra nhiều yêu cầu mới, đòi hỏi chúng ta phải nâng cao chất lượng, tăng tính cạnh tranh để hội nhập”. Theo ông Hoàng, khi học nghề, cơ hội tìm việc làm khá cao so với học đại học hiện nay. Trong khi đó, thị trường lao động lại dư thừa kế toán, kiểm toán, ngân hàng và thiếu các chuyên gia giỏi về kỹ thuật, đội ngũ lao động lành nghề, có ngoại ngữ tốt.
Đẩy mạnh đào tạo lao động có tay nghề
Cơ cấu kinh tế Đà Nẵng chuyển dịch theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Hiện nay, tỷ trọng lao động trong khu vực nông nghiệp, công nghiệp giảm, cơ cấu lao động trong khu vực dịch vụ tăng khoảng 65%. Theo thông tin từ Sở LĐ-TB&XH Đà Nẵng, hiện có hơn 500.000 người làm việc trong các lĩnh vực dịch vụ, tỷ lệ lao động qua đào tạo 52%, trong đó qua đào tạo nghề là 44%.
Theo ông Nguyễn Văn An, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Đà Nẵng, chương trình, giáo trình dạy nghề chưa được đầu tư kịp với nhu cầu của doanh nghiệp, đội ngũ giáo viên chưa đào tạo kịp với xu thế hội nhập… Ngoài ra, sự đầu tư phát triển nâng cao chất lượng đối với những cơ sở đào tạo đầu đàn còn hạn chế, đầu tư đột phá đối với nguồn giáo viên dạy nghề giỏi có tầm cỡ chưa có, công tác xã hội hóa có triển khai nhưng còn nhiều bất cập.
Đà Nẵng đã phê duyệt Đề án “Đào tạo lao động dịch vụ chất lượng cao trên địa bàn thành phố đến năm 2020”. Theo ông An, đây là giải pháp quan trọng thực hiện hướng đột phá của Đà Nẵng, đó là phát triển các ngành dịch vụ, nhất là dịch vụ du lịch và thương mại, xây dựng Đà Nẵng trở thành một trong những trung tâm thương mại - du lịch lớn của cả nước, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Đề án này nhằm đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu về đội ngũ công nhân kỹ thuật, kỹ thuật viên làm trực tiếp trong các ngành dịch vụ bảo đảm về số lượng, chất lượng, cơ cấu ngành nghề, trình độ đào tạo; có năng lực thực hành nghề nghiệp phục vụ hiệu quả cho mục tiêu phát triển dịch vụ.
“Có 5 nhóm giải pháp chúng ta cần phải triển khai đồng bộ là: có cơ chế chính sách thuận lợi đối với dạy và học nghề dịch vụ, nhận thức về vai trò của nguồn nhân lực có chất lượng; tăng cường công tác quản lý Nhà nước, tổ chức triển khai công tác đào tạo… nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đối với các ngành thuộc lĩnh vực dịch vụ của thành phố”, ông An cho biết.
Bài và ảnh: PHƯƠNG TRÀ
