Sau hơn 9 năm hoạt động, Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã (HTX) thành phố Đà Nẵng đã hỗ trợ nguồn vốn cho nhiều HTX nhưng vẫn chưa giải quyết được khó khăn, vướng mắc. Vì vậy, cần giải “nút thắt” trong việc tiếp cận nguồn vốn vay để thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, HTX.
Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố Đà Nẵng được thành lập, tổ chức và hoạt động theo Quyết định số 2676/QĐ-UBND và Quyết định số 2677/QĐ-UBND ngày 10-4-2012 của Chủ tịch UBND thành phố. Khi mới thành lập, quỹ được cấp vốn điều lệ 5 tỷ đồng, đến năm 2017, thành phố cấp bổ sung 1 tỷ đồng, nâng tổng số vốn điều lệ của quỹ đến thời điểm hiện nay là 6 tỷ đồng. Từ năm 2013 đến cuối tháng 6-2021, quỹ đã giải ngân cho 35 lượt cho vay với tổng số tiền 13,37 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 2,2 lần quay vòng vốn, không có tình trạng nợ xấu.
Tính đến hết năm 2020, quỹ đã được bổ sung vốn điều lệ 114,6 triệu đồng, tuy nhiên, doanh số cho vay của quỹ còn thấp, hoạt động của quỹ còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Công tác tổ chức bộ máy quản lý, điều hành của quỹ hiện nay làm việc theo chế độ kiêm nhiệm bởi đội ngũ cán bộ, nhân viên của Liên minh HTX thành phố; chưa có cán bộ chuyên trách do doanh số cho vay thấp. Các khoản thu từ lãi cho vay của quỹ chưa bảo đảm kinh phí để trả lương cho 1 cán bộ chuyên trách và trang trải các chi phí cần thiết, trong khi không có nguồn thu nào khác...
Trong thực tế, các HTX luôn có nhu cầu vay vốn nhưng lại gặp trở ngại trong việc tiếp cận nguồn vốn của quỹ, chủ yếu do các thủ tục, đối tượng cho vay, đặc biệt là quy định về đối tượng cho vay của quỹ rất bất cập. Theo đó, đối tượng cho vay của quỹ là tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX thuộc hệ thống Liên minh HTX thành phố. Song, các tổ hợp tác chưa được quy định có tư cách pháp nhân nên không thể tiếp cận nguồn vốn cho vay từ quỹ.
Còn đối với các HTX, theo quy định chỉ có tài sản hình thành từ vốn góp của thành viên mới đủ điều kiện để thế chấp vay vốn nhưng đa số các HTX đều không có, nhất là các HTX nông nghiệp nên các thành viên không có điều kiện tiếp cận được nguồn vốn cho vay ưu đãi từ quỹ này. Đối với liên hiệp HTX, chỉ có Liên hiệp HTX Liên Thành nhưng chưa đi vào hoạt động ổn định. Như vậy, việc hỗ trợ cho vay từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố đến các đối tượng cho vay là tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX hiện nay rất hạn chế, dư địa đối tượng cho vay hạn hẹp. Do đó, hoạt động của quỹ chưa thực sự có hiệu quả khi chưa được mở rộng đối tượng cho vay là thành viên của tổ hợp tác và HTX.
Những hạn chế, bất cập, khó khăn nói trên của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố cần được quan tâm tháo gỡ bởi vì các thành viên mới có tài sản cá nhân để thế chấp vay vốn. Khi thành viên được vay vốn ưu đãi thì mới có điều kiện góp vốn thành lập HTX cũng như góp vốn đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh của HTX, để HTX có tài sản được hình thành từ vốn góp của thành viên.
Với mô hình HTX kiểu mới, tài sản của HTX được hình thành từ 2 loại tài sản là tài sản không chia (tài sản do Nhà nước hỗ trợ, không đủ điều kiện để thế chấp vay vốn) và tài sản được chia (tài sản hình thành từ vốn góp của thành viên, có đủ điều kiện để thế chấp vay vốn). Nguồn lực tài sản quan trọng nhất có đủ điều kiện để thế chấp vay vốn ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố chính là tài sản cá nhân của thành viên HTX.
Trước thực tế nói trên, Nghị định số 45/2021/NĐ-CP của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX (có hiệu lực từ ngày 15-5-2021), quy định đối tượng cho vay là HTX, liên hiệp HTX, thành viên của tổ hợp tác và HTX (trừ đối tượng thành viên HTX là doanh nghiệp). Đây là vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tháo gỡ “nút thắt” cho vay từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố và là giải pháp quan trọng để khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, HTX. Đến nay, thành phố có 132 HTX với 9.420 thành viên, đây là nguồn lực tiềm năng sẵn có rất lớn (có tài sản đủ điều kiện để thế chấp vay vốn ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thành phố) nên cần được tạo điều kiện để tiếp cận nguồn vốn vay từ quỹ này, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, HTX trong thời gian tới.
PHẠM CÔNG CHÍNH
Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã thành phố Đà Nẵng
