Thổ Nhĩ Kỳ trước nguy cơ bất ổn chính trị

Hôm 2-7, Tư lệnh bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi công chúng nước này kiềm chế sau khi hai cựu tướng lĩnh quân đội bị tống giam trong chiến dịch điều tra một âm mưu lật đổ Chính phủ.

Tướng Ilker Basbug, nhân vật có quyền lực thứ hai trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ cho biết: “Thổ Nhĩ Kỳ đang trải qua những ngày khó khăn. Tất cả chúng ta phải hành động có lý trí hơn, thận trọng hơn và có trách nhiệm hơn”.

Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan trả lời báo giới về những cáo buộc đảng AK đang hướng Thổ Nhĩ Kỳ theo hướng phát triển thành một nhà nước Hồi giáo.

Trước đó, hôm 1-7, cảnh sát đã bắt giam 21 người trong khuôn khổ một cuộc điều tra toàn quốc về Ergenekon - một nhóm dân tộc cực đoan, theo đường lối cứng rắn và thế tục, bị nghi ngờ hoạch định các vụ đánh bom và ám sát nhằm mở đường cho quân đội lên nắm quyền. Việc tống giam Tướng Hursit Tolon, cựu Tư lệnh quân đội thứ nhất, và Tướng Sener Eruygur đã làm chấn động Thổ Nhĩ Kỳ.

Những nhân vật chủ chốt khác bị tống giam bao gồm một biên tập viên tờ Cumhuriyet thế tục, các chính trị gia và Chủ tịch Phòng thương mại Ankara. Họ đều là những người công khai chỉ trích đảng AK cầm quyền. Trước những diễn biến trên,  thị trường tài chính Thổ Nhĩ Kỳ đã suy giảm mạnh do lo ngại về những căng thẳng chính trị kéo dài tại nước này. Một nhà ngoại giao cấp cao EU nói: “Tôi đang theo dõi diễn biến với lo ngại sâu sắc, căn cứ vào lịch sử các cuộc can thiệp của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Rõ ràng có một cuộc đấu tranh giữa hai nhóm quyền lực và chẳng nhóm nào sẵn sàng lùi bước”.


Mặc dù là quốc gia có đa số dân cư là người theo đạo Hồi, song Thổ Nhĩ Kỳ có một hiến pháp thế tục. Quân đội vẫn bất đồng với đảng AK cầm quyền về vai trò của tôn giáo trong đời sống công cộng - một vấn đề đã chia rẽ Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều thập kỷ qua. Trong 50 năm qua, quân đội đã lật đổ 4 Chính phủ. Các vụ tống giam diễn ra khi đảng AK cầm quyền đang đấu tranh giành sự sống còn tại tòa án. Trong phiên xử kín tại Ankara hôm 1-7, Trưởng công tố Abdurrahman Yalcinkaya đã trình bày suốt 90 phút đồng hồ các bằng chứng buộc tội đảng Công lý và Phát triển (AK) của Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan đang hướng Thổ Nhĩ Kỳ theo hướng phát triển thành một nhà nước Hồi giáo.

Ông Yalcinkaya yêu cầu phải giải tán đảng AK cũng như cấm 71 nhân vật hàng đầu thuộc đảng cầm quyền, kể cả Thủ tướng Erdogan và Tổng thống Abdullah Gul, tham gia chính trường trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, đảng AK đã bác bỏ các cáo buộc mà ông Yalcinkaya đưa ra và gọi đây là một âm mưu chính trị nhằm lật đổ họ. Dự kiến, trong ngày hôm nay (3-7), đại diện của đảng cầm quyền sẽ tham gia biện hộ trước Tòa án hiến pháp. Một số nhà phân tích nhận định, nếu tòa án ra phán quyết giải tán đảng AK thì động thái này có thể đẩy Thổ Nhĩ Kỳ rơi vào tình trạng rối loạn. 
                        
BĂNG CHÂU (Theo DW, AP, AFP, Reuters)