Quyết định mới của Chính quyền Barack Obama về việc mở rộng điều tra các cáo buộc lạm dụng của Cục tình báo Trung ương Mỹ (CIA) nhằm vào cách thức thẩm vấn hà khắc đối với các nghi phạm trong cuộc chiến chống khủng bố dưới thời Tổng thống tiền nhiệm George W. Bush đang trở thành một vấn đề gây tranh cãi trong dư luận Mỹ.
 | |
|
. |
Trong một phần chiến dịch phản ứng với vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001 của chính quyền Bush, CIA đã bắt giữ hơn 100 nghi phạm tại các địa điểm bí mật và sử dụng những hình thức thẩm vấn “mạnh tay” với 1/3 trong số này. Cựu Giám đốc CIA Michael Hayden cũng thừa nhận việc thẩm vấn bằng cách dìm nước với ba nghi phạm.
Tuy nhiên, những chi tiết của các hình thức thẩm vấn được tòa án liên bang yêu cầu công bố chỉ sau khi Hiệp hội quyền tự do dân sự Mỹ (ACLU) đâm đơn khiếu nại về cách đối xử với các nghi phạm khủng bố. Một số luật sư của chính phủ Mỹ cho hay, họ sẽ bắt đầu cung cấp một số câu trả lời mà ACLU tìm kiếm. Cuộc điều tra cũng sẽ xem xét cả điều kiện trong các trại giam giữ bí mật của CIA và những biện pháp thẩm vấn do các nhân viên Mỹ áp dụng với các nghi can al-Qaeda. Dựa trên kết quả kiểm tra, các thượng nghị sĩ sẽ công bố một bản tổng kết và sẽ chỉ ra những vi phạm mà CIA đã gây ra trong quá trình hoạt động của mình.
Để thay đổi cách thức thẩm vấn trong thời gian tới, Tổng thống Barack Obama đã đưa các cơ quan khác ngoài CIA vào sự chỉ đạo của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) và nằm dưới sự giám sát của cố vấn an ninh quốc gia của chính ông. Người phát ngôn Nhà Trắng Bill Burton hôm 24-8 cho biết, ông Obama đã phê chuẩn thành lập một đơn vị thẩm vấn chuyên nghiệp các nghi can khủng bố với tên gọi tắt là HIG.
Đơn vị HIG sẽ trực tiếp chịu sự giám sát của Ủy ban an ninh quốc gia Mỹ. Người phụ trách đơn vị này đến từ FBI và các thành viên của đơn vị này sẽ là các chuyên gia luật pháp và tình báo đến từ các cơ quan tình báo khác của Mỹ. HIG sẽ áp dụng các biện pháp thẩm vấn theo đúng quy định của lục quân Mỹ, nhưng cũng sẽ tăng thêm một số biện pháp thẩm vấn mới theo tình hình thực tế và sự phát triển khoa học kỹ thuật. Đối với các nghi phạm bị chuyển đến các nước khác, Chính phủ Mỹ sẽ có biện pháp bảo đảm để các nghi phạm này không bị ngược đãi hoặc bị tra tấn dã man.
Cuộc điều tra mới xoay quanh một số cáo buộc rằng, các thẩm tra viên CIA đã dọa giết con của một nghi phạm và ép một người khác chứng kiến mẹ mình bị cưỡng bức tình dục. John Durham, một công tố viên đặc biệt, đã được Bộ trưởng Tư pháp Eric Holder chỉ định để điều tra các cáo buộc này. Durham hiện cũng đang trong quá trình điều tra vụ CIA hủy các băng ghi hình cảnh thẩm vấn tù nhân. Các công tố viên đặc biệt ở Mỹ là những nhân vật độc lập, được chỉ định để điều tra những sai trái có thể của các quan chức hoặc cơ quan chính phủ.
Sự đối xử của CIA đối với các nghi phạm khủng bố từ lâu đã là một chương gây tranh cãi đặc biệt trong lịch sử Mỹ, do vậy có lẽ không có gì là ngạc nhiên khi ông Obama chỉ đạo điều tra các lạm dụng của CIA lại được sự quan tâm của nhiều chiều dư luận đến như vậy. Các thượng nghị sĩ Cộng hòa đã nổi giận trước quyết định mới này bởi các cựu quan chức chính quyền Bush đang lo lắng mình sẽ bị lôi kéo vào một tiến trình pháp lý nào đó.
Chín người đã ký vào đơn thư gửi cho Bộ trưởng Holder bày tỏ sự thất vọng về một quyết định mà có thể ảnh hưởng lớn đến công việc của ngành tình báo. Tuy nhiên, Bộ trưởng Holder cũng đã lường trước sự việc và khẳng định, quyết định tiến hành cuộc điều tra sơ bộ này sẽ không tránh khỏi một cuộc tranh cãi.
ĐOÀN LƯƠNG
