Thể thức bầu cử phức tạp nhất thế giới

Theo Hiến pháp Mỹ, bất kỳ công dân nào được sinh ra ở đất nước này đều có thể trở thành Tổng thống. Tính đến nay, nước Mỹ đã có tổng cộng 44 đời Tổng thống được bầu chọn theo một thể thức phức tạp nhất thế giới.

Hệ thống bầu chọn Tổng thống dựa trên phiếu của cử tri đoàn, còn gọi là đại cử tri. Nhưng cuộc bầu chọn theo thể thức này luôn gây nhiều tranh cãi và tạo ra không ít rối rắm kể từ năm 1800 đến nay.

Phó Tổng thống Joe Biden đi bỏ phiếu tại Greenville, Delaware. Ảnh: Reuters

Cuộc đua giữa đảng Con voi và Con lừa

Trong tất cả các cuộc bầu cử, dù có bao nhiêu ứng viên đi chăng nữa, cử tri thường chỉ quan tâm đến 2 gương mặt đại diện cho 2 chính đảng: đảng Con voi (Cộng hòa) và đảng Con lừa (Dân chủ).

Để vào được Nhà Trắng, các ứng viên phải trải qua 2 giai đoạn cạnh tranh khốc liệt: bầu cử ngay trong nội bộ đảng với các cuộc bỏ phiếu sơ bộ tại các tiểu bang, sau đó người chiến thắng cạnh tranh với đối thủ của các đảng khác vào ngày thứ ba (sau ngày thứ hai) tuần đầu tiên của tháng 11 và cứ 4 năm bầu cử được tổ chức một lần.

Tổng thống và Phó Tổng thống do các đại cử tri của các bang quyết định. Theo đó, mỗi bang sẽ cử ra một số đại cử tri bằng tổng số Thượng nghị sĩ và Hạ nghị sĩ của bang. Không có bất kỳ Thượng nghị sĩ, Hạ nghị sĩ hoặc quan chức nào đang đảm nhiệm chức vụ được bầu làm đại cử tri.

Khi bầu chọn sẽ có hai lá phiếu khác nhau: phiếu bầu Tổng thống và phiếu bầu Phó Tổng thống. Quy định bắt buộc Tổng thống và Phó Tổng thống không được là cư dân trong cùng một bang.

Kết quả bầu cử sẽ được chuyển lên Chính phủ liên bang và trình lên Chủ tịch Thượng viện bằng 2 văn bản: một bản là danh sách các ứng viên Tổng thống và bản còn lại là danh sách ứng viên Phó Tổng thống với số phiếu bầu tương ứng.

Trước sự chứng kiến của 2 viện Quốc hội, Chủ tịch Thượng viện sẽ mở tất cả các hồ sơ đã được chứng nhận trước khi bắt đầu kiểm phiếu. Người có số phiếu bầu cao nhất trong cuộc bầu cử Tổng thống và vượt quá 50% số phiếu đại cử tri (quá bán tối thiểu 270 ghế trong tổng số 538 phiếu đại cử tri) sẽ đắc cử Tổng thống. Chức vụ Phó Tổng thống cũng được quy định tương tự.

Trong cuộc bầu cử lần này, giới quan sát cho rằng, nhiều khả năng cả hai ứng viên Barack Obama và Mitt Romney sẽ đều đạt 269 - 269 phiếu.

Nếu không có ai đạt số phiếu đắc cử Tổng thống, Hạ viện sẽ bỏ phiếu bầu Tổng thống trong những người có số phiếu cao nhất (nhưng không quá 3 người). Thượng viện nếu đủ 2/3 tổng số Thượng nghị sĩ sẽ tiến hành bầu Phó Tổng thống trong 2 người có số phiếu cao nhất.

Cũng có những trường hợp ứng viên này nhận được nhiều phiếu đại cử tri hơn nhưng có ít phiếu phổ thông mà vẫn chiến thắng. Trường hợp này đã xảy ra 4 lần tại Mỹ vào các năm 1824, 1876, 1888 và gần đây nhất là năm 2000.

Năm 2000, ông G.W.Bush đạt 50.549.211 phiếu phổ thông, ít hơn so với 51.003.894 phiếu phổ thông của ông Al Gore, nhưng lại có 271 phiếu đại cử tri nên giành chiến thắng. Trong khi đó, ông Al Gore có 266 phiếu đại cử tri.

Nhiệm kỳ của Tổng thống

Mỗi nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ kéo dài 4 năm. Theo Hiến pháp được sửa đổi bổ sung và thông qua ngày 27-2-1951, mỗi Tổng thống tại nhiệm không quá 2 nhiệm kỳ. Trước khi có quy định này, trong lịch sử Mỹ chỉ có một người đắc cử Tổng thống 3 nhiệm kỳ liên tiếp là Franklin Roosevelt (từ 1933-1945). Năm người đắc cử 2 nhiệm kỳ liên tiếp bao gồm: Dwight D.Eisenhower (1952-1959), Richard Nixon (1969-1975), Ronald Reagan (1980-1987), Bill Clinton (1992-2001), George W.Bush (2001-2009).

Tổng thống Mỹ hiện được nhận mức lương 400.000 USD/năm (chưa đóng thuế), trợ cấp chức vụ 50.000 USD/năm (không phải đóng thuế); trợ cấp du lịch 100.000 USD/năm và chi phí tiếp khách chính thức 19.000 USD/năm (cả hai khoản này cũng không chịu thuế).

PHÚC NGUYÊN tổng hợp