Khi Thủ tướng Úc Tony Abbott lên nắm quyền vào tháng 9 vừa qua, ông cam kết thực hiện chính sách đối ngoại “gần Jakarta hơn Geneva”. Điều này làm dấy lên hy vọng về một kỷ nguyên mới trong quan hệ giữa các cường quốc láng giềng châu Á.
Vậy mà chỉ sau gần 3 tháng, chính phủ bảo thủ của ông Abbott bị đẩy vào khủng hoảng ngoại giao nghiêm trọng nhất kể từ đầu thế kỷ 21 đến nay với Indonesia. Và Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Úc, đang phàn nàn về những nhận định của Úc đối với tình hình căng thẳng trên biển Hoa Đông.
Quan hệ trở nên xấu đi giữa Úc với các cường quốc khu vực làm dấy lên những quan ngại rằng, thương mại, đầu tư và cả an ninh của Canberra cũng sẽ bị ảnh hưởng. Trong đó, căng thẳng giữa Úc với Trung Quốc leo thang sau khi Ngoại trưởng Úc Julie Bishop mô tả việc Bắc Kinh thiết lập “vùng nhận dạng phòng không” (ADIZ) trên biển Hoa Đông là vô ích và triệu Đại sứ Trung Quốc đến để yêu cầu giải thích. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng, nhận định của bà Bishop là “thiếu trách nhiệm” và “hoàn toàn sai”.
Bà Bishop đang chuẩn bị cho chuyến công du Bắc Kinh vào tháng 12 tới nên bất kỳ sự căng thẳng nào cũng sẽ tác động đáng kể đến chuyến đi này. Nữ Ngoại trưởng bác bỏ thông tin cho rằng, tranh cãi sẽ hủy hoại các cuộc đàm phán vốn kéo dài về hiệp định tự do thương mại giữa Úc với Bắc Kinh.
Trung Quốc đương nhiên muốn Úc thay đổi thái độ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc bày tỏ hy vọng Úc có thể có những động thái tích cực hơn và tạo điều kiện để hợp tác song phương, phát triển quan hệ giữa hai nước. Chắc chắn Canberra cũng không muốn làm mích lòng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Đảm nhận vị trí Chủ tịch Hội nghị G20 vào tháng 12 tới, Úc phải dựa vào Trung Quốc cũng như các nước châu Á khác để thúc đẩy hàng xuất khẩu, nhất là khoáng sản và các sản phẩm nông nghiệp.
Về phía Indonesia, nước nhập khẩu lúa mì và thịt bò của Úc nhiều nhất, đang tìm kiếm nguồn thực phẩm nhập khẩu thay thế. Cáo buộc các cơ quan tình báo Úc nghe lén điện thoại của Tổng thống Bambang Yudhoyono, vợ của ông cùng các quan chức cấp cao khác đang làm quan hệ giữa hai nước láng giềng “tụt dốc”.
VĨNH AN
