Hàng trăm triệu cử tri Mỹ ngày 4-11 tham gia bỏ phiếu giữa kỳ nhằm quyết định đảng nào sẽ kiểm soát Thượng viện, mở đường cho cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2016.
 |
| Tổng thống Mỹ Barack Obama và Thống đốc bang Connecticut Dannel P. Malloy trong chiến dịch tranh cử tại bang này ngày 2-11. Ảnh: AP |
AP dẫn lời các nhà phân tích cho rằng, bầu cử giữa kỳ là cuộc trưng cầu dân ý đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama, nhất là khi Đảng Cộng hòa được cho là sẽ giành quyền kiểm soát Thượng viện từ tay Đảng Dân chủ, đồng thời gia tăng số ghế tại Hạ viện.
Đảng Cộng hòa chiếm ưu thế
Cử tri bỏ phiếu bầu lại toàn bộ 435 ghế ở Hạ viện, 36/100 ghế tại Thượng viện và 36/50 ghế thống đốc bang. Tại Thượng viện, Đảng Dân chủ hiện có 53 ghế, Đảng Cộng hòa có 45 ghế, 2 ghế còn lại thuộc về các nghị sĩ độc lập. Tại Hạ viện, Đảng Dân chủ nắm 199 ghế, Đảng Cộng hòa nắm 233 ghế.
Các cuộc thăm dò cho thấy, Đảng Cộng hòa sẽ tiếp tục nắm giữ Hạ viện. Song, Đảng Dân chủ có thể đánh mất 12 ghế ở cơ quan này. Nếu dự đoán trở thành hiện thực, đây sẽ là thất bại liên tiếp của phe Dân chủ trong hai lần bầu cử giữa kỳ. Năm 2010, Đảng Dân chủ của Tổng thống Obama từng thất bại cay đắng khi để tụt mất 63 ghế ở Hạ viện.
Mọi sự chú ý tập trung vào Thượng viện bởi dự đoán Đảng Dân chủ sẽ mất nốt cơ quan lập pháp này. Cuộc đua gay cấn sẽ diễn ra tại các bang: Bắc Carolina, Arkansas, Colorado, Georgia, Iowa và Kansas. Trong 36 ghế Thượng viện được bầu lại, có 21 ghế của Đảng Dân chủ và 15 ghế của Đảng Cộng hòa. Như vậy, Đảng Cộng hòa chỉ cần giữ nguyên được 15 ghế và giành thêm 6 ghế từ Đảng Dân chủ thì sẽ đủ 51 ghế để nắm quyền kiểm soát cả hai viện Quốc hội trong nửa cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Obama.
Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn CNN, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden không đồng ý với những dự đoán nói trên. Theo ông, Đảng Dân chủ không những sẽ tiếp tục kiểm soát Thượng viện mà còn gia tăng số ghế ở Hạ viện.
Đối với 36 ghế thống đốc bang phải bầu lại, đảng nào giành được nhiều ghế thống đốc bang hơn thì sẽ chiếm ưu thế trong cuộc bầu cử năm 2016. Đảng Dân chủ hiện nắm giữ 21 ghế thống đốc bang và Đảng Cộng hòa có 29 ghế.
Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Obama giảm
Điều đáng nói là trong lúc này, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Obama đang giảm sút, thậm chí giảm đến mức thấp nhất kể từ khi ông vào Nhà Trắng (còn khoảng 40%), mặc dù nền kinh tế Mỹ có những cải thiện trong thời gian gần đây. Theo Reuters/Ipsos, 75% số cử tri cho rằng, chính phủ cần “suy nghĩ lại” về những vấn đề lớn mà Mỹ đang đối mặt. 64% số cử tri được hỏi cho hay, ông Obama cần thay thế một số quan chức cấp cao sau cuộc bầu cử này.
Bên cạnh đó, cử tri muốn chính phủ tập trung vấn đề cải cách thuế, chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), cải cách nhập cư, đối phó dịch bệnh Ebola ở Tây Phi, chương trình hạt nhân của Iran, hòa bình giữa Israel và Palestine, căng thẳng giữa Ukraine với Nga…
Phát biểu trong chương trình “Meet the Press” của Đài NBC, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul, cũng là ứng cử viên tiềm năng trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016 nói: “Đây là cuộc trưng cầu dân ý đối với Tổng thống”.
Thực tế, các cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ cho thấy, đảng của Tổng thống đương nhiệm thường rơi vào thế bất lợi. Quốc hội khóa 113 này lại bị người dân Mỹ đánh giá là hoạt động kém nhất trong lịch sử bởi sự đối đầu không khoan nhượng giữa hai đảng lớn khiến người dân chán ngán. Chỉ có 15% ủng hộ Quốc hội khóa 113, trong khi có đến 80% số cử tri phản đối.
Trong 6 năm ông Obama làm Tổng thống, Mỹ luôn rơi vào tình trạng bế tắc, cả trong vấn đề đối nội lẫn đối ngoại, cả trong việc chi tiêu ngân sách lẫn việc kiểm soát súng đạn, cải cách hệ thống bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe…
Áp lực với ông Obama lúc này không hề nhỏ. Nếu để mất Thượng viện, nhà lãnh đạo này sẽ chịu nhiều áp lực và phải có những thay đổi trong Nhà Trắng. Không những thế, 2 năm còn lại trong nhiệm kỳ của ông sẽ là những tháng ngày bế tắc với những chính sách khi vấp phải sự phản đối của Đảng Cộng hòa. Đó là chưa kể Đảng Dân chủ phải chật vật lấy lại uy tín để tham gia cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016.
PHÚC NGUYÊN
