Kỷ nguyên mới trong quan hệ Mỹ - Cuba

Mỹ và Cuba đã thống nhất khôi phục quan hệ ngoại giao sau hơn 50 năm thù địch. Tổng thống Barack Obama sẽ sớm thảo luận với Quốc hội Mỹ để dỡ bỏ chính sách bao vây cấm vận đối với Cuba mà ông cho là đã lỗi thời.

Sinh viên Cuba diễu hành trên đường phố Havana, vui mừng trước việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ. Ảnh: AP

Thỏa thuận khôi phục quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Cuba đạt được sau khi hai bên tiến hành đàm phán bí mật suốt 18 tháng, trong đó có các cuộc điện đàm trực tiếp giữa Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Raul Castro. Sự đột phá này được cho là sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong quan hệ ngoại giao giữa Washington và Havana.

Cụ thể, hai bên sẽ trao đổi tù binh, thiết lập các đại sứ quán cũng như nới lỏng một số lệnh hạn chế về thương mại. Dự kiến Mỹ sẽ mở đại sứ quán tại thủ đô Havana trong một vài tháng tới.

Đối với việc trao đổi tù binh, Cuba trả tự do cho Alan Gross (65 tuổi), một nhà thầu Mỹ, bị giam giữ 5 năm qua và phóng thích một nhân viên tình báo làm việc cho Mỹ, bị giam gần 20 năm qua. Trong khi đó, Mỹ trả tự do cho 3 nhân viên tình báo Cuba, bị giam từ năm 1998.

Theo đó, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry sẽ xúc tiến các cuộc đối thoại về tiến trình bình thường hóa quan hệ với Cuba.  

Chính sách cấm vận thất bại

Reuters dẫn lời Tổng thống Obama nói rằng, chính phủ muốn chấm dứt những chính sách cứng nhắc và lỗi thời nhằm cô lập Cuba nhưng không tạo được sự đổi thay nào ở quốc đảo này. Ông thừa nhận lệnh cấm vận đã thất bại và sẽ thúc giục Quốc hội Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm này, đồng thời dùng quyền của Tổng thống để thúc đẩy các kết nối ngoại giao và du lịch.

“Đã đến lúc cần cách tiếp cận mới… Tất cả chúng ta đều là người dân châu Mỹ”, ông Obama phát biểu tại Washington.

Người đứng đầu Nhà Trắng cũng khẳng định các bước đi đang được thực hiện để cải thiện quan hệ là sự khởi đầu của một chương mới. “Sự đổi thay này nhằm tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người Mỹ và người Cuba bắt đầu một chương mới với các quốc gia châu Mỹ”, ông Obama nhấn mạnh.

Mỹ và Cuba đối đầu về ý thức hệ sau cuộc cách mạng năm 1959 đưa ông Fidel Castro lên nắm quyền. Washington áp đặt lệnh cấm vận kinh tế đối với Havana từ năm 1960 và quan hệ ngoại giao giữa hai nước “đóng băng” từ năm 1961. Quan hệ thù địch được đánh dấu bằng các cuộc khủng hoảng gián điệp, tị nạn và khủng hoảng tên lửa Cuba vào tháng 10-1962, sự kiện từng đưa thế giới đến bờ vực chiến tranh.

Tháng 12-2013, việc Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba bắt tay nhau tại tang lễ cố Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela là cử chỉ thiện chí đầu tiên giữa hai nước kể từ năm 1959.

Hy vọng của người dân Cuba

Hơn 50 năm qua, người Cuba đã bị ảnh hưởng nặng nề từ lệnh cấm vận của Mỹ, khi đối mặt với việc thiếu dầu, lương thực, hàng tiêu dùng… Giờ đây, họ bày tỏ sự ngạc nhiên trước thông tin nước này sẽ khôi phục quan hệ với Mỹ và kỳ vọng nhiều đổi thay sẽ đến. “Điều này mở ra một tương lai tốt đẹp hơn cho chúng tôi”, Milagros Diaz (34 tuổi) nói.

Ở thủ đô Havana, ngày 17-12 (sáng sớm 18-12, giờ Việt Nam) người dân tập trung tại nhà hoặc trường học, văn phòng để theo dõi truyền hình, nghe Chủ tịch Raul Castro công bố sự kiện quan trọng này, trùng với thời điểm Tổng thống Barack Obama có bài phát biểu ở Washington.

Ramon Roman, một người dân Cuba 62 tuổi, nói rằng ông hy vọng đất nước này sẽ đón nhiều khách du lịch. Guillermo Delgado, một người dân 72 tuổi, gọi việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ là chiến thắng của Cuba.

Trong khi đó, Tòa thánh Vatican và Canada, vốn hậu thuẫn cho các cuộc đàm phán bí mật dẫn đến việc bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ với Cuba, hoan nghênh các tuyên bố của hai nước. Thủ tướng Canada Stephen Harper cho rằng, sự kiện này lẽ ra phải diễn ra từ lâu.

Venezuela cũng hoan nghênh các bước đi của Mỹ và Cuba. Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro, người kế nhiệm ông Hugo Chavez, nói rằng sự kiện này là một “thắng lợi tinh thần” và là “chiến thắng dành cho ông Fidel”.

Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, những diễn biến mới nhất chỉ là sự khởi đầu của một chặng đường dài bởi giữa Mỹ và Cuba còn nhiều khác biệt.

PHÚC NGUYÊN