Trong một động thái được cho là thách thức trực tiếp Trung Quốc, ngày 6-8, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry kêu gọi tất cả các bên liên quan đến tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông ngay lập tức ngừng các hành động khiêu khích vốn có thể làm căng thẳng gia tăng.
Ông Kerry nhấn mạnh: Mỹ sẽ không chấp nhận bất kỳ sự hạn chế nào đối với tự do hàng hải và hàng không ở khu vực tranh chấp.
Phát biểu với các quan chức tham dự Hội nghị Cấp cao Đông Á tại thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia, Ngoại trưởng Kerry đề xuất một tuyên bố chung từ các nước liên quan trong việc ngừng các dự án xây dựng và cải tạo đất. Theo nhà ngoại giao của Mỹ, bước đi này cũng sẽ tạo ra không gian để hoàn thiện Bộ quy tắc ứng xử giữa các bên trên Biển Đông (COC).
Hãng AP cho rằng, phát biểu của Ngoại trưởng Kerry chủ yếu trực tiếp nhằm vào Trung Quốc bởi Bắc Kinh đang có những hoạt động bồi đắp đảo nhân tạo trái phép trên Biển Đông, bất chấp sự phản đối của các nước láng giềng. “Tự do hàng hải và hàng không là những nội dung quan trọng của luật biển quốc tế”, ông Kerry nói, đồng thời nhấn mạnh nguyên tắc rõ ràng là quyền của tất cả các nước phải được tôn trọng.
Dự thảo tuyên bố chung của các nước ASEAN nêu rõ: khối này bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” về việc Trung Quốc cải tạo đất trái phép trên Biển Đông. Tuyên bố cũng cho hay, Trung Quốc và ASEAN sẽ thúc đẩy “giai đoạn tiếp theo” việc tham vấn COC để ràng buộc các nước tuân thủ những quy định về ứng xử trên biển.
Mỹ ước tính Trung Quốc đã bồi đắp 800ha đất trên Biển Đông trong vòng 18 tháng qua. Song, báo Inquirer của Philippines ngày 6-8 dẫn lời người phát ngôn Bộ Quốc phòng nước này, ông Peter Paul Galvez, cho biết với tốc độ 9ha/ngày, Trung Quốc đã bồi đắp hơn 550ha trong tháng 4 và 5 vừa qua.
Trong khi đó, Reuters đưa tin: Nhật Bản muốn cung cấp cho Philippines các máy bay hiện đại Beechcraft TC-90 King Air để tuần tra ở Biển Đông. Động thái này được cho là thặt chặt quan hệ an ninh giữa Tokyo với ASEAN nhưng có thể làm xấu thêm quan hệ giữa Tokyo và Bắc Kinh. Bộ Quốc phòng Trung Quốc bày tỏ quan ngại về kế hoạch này.
PHÚC NGUYÊN
