Trung Quốc không có chủ quyền lịch sử ở Biển Đông

Tòa trọng tài thường trực quốc tế tuyên bố “đường chín đoạn” của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý và Trung Quốc không có chủ quyền lịch sử ở Biển Đông. Việt Nam và Philippines hoan nghênh phán quyết này.

Các nhà hoạt động Philippines vui mừng trong cuộc tuần hành tại Manila ngày 12-7 sau phán quyết của Tòa trọng tài thường trực quốc tế. Ảnh: AFP/TTXVN

Ngày 12-7, Tòa trọng tài thường trực quốc tế (PCA) có trụ sở tại The Hague (Hà Lan) gồm 5 thành viên tuyên bố “đường chín đoạn” của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý và Trung Quốc không có chủ quyền lịch sử ở Biển Đông.

Sau quá trình thụ lý kéo dài 3 năm đối với đơn kiện của Philippines nhằm bác bỏ yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh ở Biển Đông, cuối cùng PCA đã ra phán quyết tuyên Manila thắng kiện.

Thông cáo của PCA nêu rõ: “Tòa trọng tài kết luận trong vụ Philippines kiện Trung Quốc, Trung Quốc không có cơ sở pháp lý nào để khẳng định nước này có quyền lịch sử đối với các tài nguyên, theo các quyền được Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), ở các khu vực biển trong phạm vi đường lưỡi bò”.

Hãng AP cho hay, PCA kết luận các thực thể nổi (khi thủy triều lên) ở quần đảo Trường Sa là những “bãi đá” nên nó không thể có vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý (EEZ). Điều đó có nghĩa là không thực thể nào ở quần đảo Trường Sa có thể tạo ra vùng đặc quyền kinh tế cho Trung Quốc.

PCA còn kết luận: Trung Quốc đã vi phạm nghĩa vụ ngăn chặn các va chạm ở biển và các vấn đề liên quan đến an toàn hàng hải; đồng thời gây hủy hoại nghiêm trọng đối với môi trường các rạn san hô, vi phạm nghĩa vụ bảo tồn và bảo vệ hệ sinh thái dễ tổn thương cũng như môi trường sống của các sinh vật đang bị đe dọa, đang trong tình trạng nguy hiểm.

Phán quyết đã được Tòa trọng tài thường trực quốc tế có trụ sở tại The Hague (Hà Lan) đưa ra vào ngày 12-7. Ảnh: AP

Ngoài ra, Trung Quốc đã vi phạm quyền chủ quyền của Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của quốc gia Đông Nam Á này thông qua việc: can thiệp vào hoạt động đánh cá và khai thác dầu khí của Philippines; xây dựng các đảo nhân tạo; không ngăn được các ngư dân Trung Quốc đánh cá trong vùng EEZ của Philippines.

Đối với bãi cạn Scarborough, mặc dù không đưa ra phán quyết về chủ quyền đối với bãi cạn này nhưng PCA cho rằng, Trung Quốc đã vi phạm trách nhiệm phải tôn trọng quyền đánh bắt ở ngư trường truyền thống của Philippines khi luôn tìm cách ngăn tàu cá Philippines tiếp cận khu vực này kể từ sau tháng 5-2012.

Philippines hoan nghênh phán quyết của PCA. Phát biểu tại thủ đô Manila, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay khẳng định nước ông tôn trọng quyết định của tòa như một đóng góp quan trọng đối với những nỗ lực giải quyết tranh chấp trên Biển Đông. Ông Yasay cam kết theo đuổi giải pháp hòa bình trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc. “Các chuyên gia của chúng tôi đã làm việc cẩn trọng và phán quyết quan trọng của tòa hoàn toàn xứng đáng. Tuy nhiên, chúng tôi kêu gọi các bên kiềm chế và tỉnh táo”, AP dẫn lời người đứng đầu Bộ Ngoại giao Philippines nói. Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã triệu một cuộc họp nội các đầy đủ sau khi nhận quyết định chính thức của PCA.

Ông Paul Reichler, một luật sư ở Philippines cho rằng, đây là thắng lợi hoàn toàn của Philippines, đồng thời là “chiến thắng cho luật pháp quốc tế và các mối quan hệ quốc tế”.

Tại Philippines, hơn 100 nhà hoạt động cánh tả tuần hành ở Lãnh sự quán Trung Quốc tại Manila, hô vang các khẩu hiệu “Lãnh thổ Philippines là của chúng tôi, Trung Quốc hãy rời khỏi”. Họ gọi chiến dịch yêu cầu Trung Quốc rút khỏi Biển Đông là “CHexit”, hoặc “Trung Quốc rời đi ngay”.

Tháng 1-2013, Philippines quyết định đưa vấn đề tranh chấp với Trung Quốc ra PCA với những lập luận: Một là, Trung Quốc không có quyền thực hiện “quyền lịch sử” đối với các vùng biển, đáy biển và vùng đất dưới đáy biển ngoài giới hạn mà nước này được hưởng. Hai là, theo UNCLOS, tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc, thể hiện qua đường 9 đoạn mà nước này tự vẽ ra và chiếm gần trọn Biển Đông, là vô giá trị. Ba là, những cấu trúc ở Biển Đông không phải các đảo với các quyền gắn với vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa. Bốn là, Trung Quốc đã vi phạm UNCLOS vì can thiệp vào quyền thực thi chủ quyền và quyền tài phán của Philippines. Năm là, Trung Quốc gây thiệt hại không thể phục hồi với môi trường biển.

Trong khi đó, theo Reuters, Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác bỏ phán quyết và cho rằng, người dân nước này có hơn 2.000 năm lịch sử ở Biển Đông (!?). “Trung Quốc không chấp nhận, cũng không công nhận phán quyết”, tuyên bố của Bộ Ngoại giao nêu rõ. Bắc Kinh vốn “tẩy chay” phiên tòa và cho rằng, PCA không có thẩm quyền xử vụ tranh chấp; đồng thời khẳng định lực lượng quân đội sẽ bảo vệ chủ quyền và các lợi ích trên biển của cường quốc này.

PHÚC NGUYÊN