Năm 2013, Philippines đã đệ đơn lên Tòa trọng tài thường trực quốc tế (PCA) kiện Trung Quốc đề nghị phân xử 3 việc: làm rõ tính pháp lý của “đường 9 đoạn”, còn gọi là “đường lưỡi bò” ôm lấy một vùng rộng lớn ở Biển Đông; quy chế của những thực thể Trung Quốc chiếm đóng như các bãi cạn và các quyền hàng hải của chúng; các hoạt động của Trung Quốc tại những nơi Philippines xem là vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia Đông Nam Á này.
 |
| Các tàu chiến của Trung Quốc tập trận ở Biển Đông hồi tháng 5 vừa qua. Ảnh: AFP |
Hãng CNN cho rằng, phán quyết của PCA ngày 12-7 có thể tác động lâu dài đến sự trỗi dậy của Trung Quốc trong vai trò một siêu cường, đồng thời tác động đến thương mại toàn cầu và thậm chí hòa bình thế giới.
Trung Quốc vốn đã từ chối tham gia vụ kiện. Tuy vậy, khi thời điểm đưa ra phán quyết ngày càng đến gần, Bắc Kinh lên tiếng cho rằng, vụ kiện này vượt quá phạm vi của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), đồng thời nhiều lần nhấn mạnh sẽ không thừa nhận quyết định của tòa. Ngoài ra, Trung Quốc cũng thực hiện chiến dịch tuyên truyền để khẳng định quyền lịch sử của họ trong khu vực. Tuy nhiên, trước lúc PCA ra phán quyết, các dự đoán đều cho rằng, quyết định tòa sẽ đi ngược lại ý muốn của Trung Quốc.
Theo các nhà phân tích, nếu Trung Quốc phớt lờ hoặc đi ngược lại phán quyết, sẽ có những tác động đáng lo ngại cho sự ổn định của khu vực.
Về mặt pháp lý, phán quyết của PCA sẽ ràng buộc và có thể tác động về mặt ngoại giao đối với Trung Quốc nếu nước này từ chối tuân thủ. “Trung Quốc sẽ đi ngược lại với cam kết duy trì trật tự dựa trên luật pháp nếu nước này không tuân thủ các phán quyết. Vì vậy, hậu quả là Trung Quốc sẽ tự làm tổn hại đến danh tiếng của mình”, nhà nghiên cứu Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore cho biết.
Một câu hỏi lớn đang được đặt ra là: Ai sẽ là người củng cố phán quyết, bởi lẽ đây là phán quyết có tính ràng buộc, nhưng nếu Trung Quốc chọn cách phớt lờ thì Philippines sẽ rất khó thay đổi hiện trạng.
Song, theo các chuyên gia pháp lý, Phillipines có thể quay trở lại tòa án và yêu cầu những biện pháp khác nghiêm ngặt hơn đối với Trung Quốc.
KHANG NINH
