"Cơn bão" chỉ trích từ đảng Cộng hòa

Chính phủ của Tổng thống Barack Obama đang đối mặt với “cơn bão” chỉ trích từ phía đảng Cộng hòa sau khi Washington thừa nhận đã trả lại cho Iran 400 triệu USD cách đây 7 tháng để đổi lấy việc phóng thích các tù nhân Mỹ.

Một máy bay Mỹ trên đường băng sân bay Geneva (Thụy Sĩ). 4 công dân Mỹ được Iran phóng thích đã chờ đợi tại Thụy Sĩ để được đưa về nước. Ảnh: AFP

Ngày 18-8, chính phủ của Tổng thống Barack Obama cho biết, khoản tiền 400 triệu USD trả cho Iran có liên quan việc Tehran thả một nhóm công dân Mỹ bị quốc gia Cộng hòa Hồi giáo này bắt giữ. Theo AP, đây là lần đầu tiên Nhà Trắng thừa nhận mối liên quan rõ ràng giữa hai sự việc sau khi bị cáo buộc đã dùng 400 triệu USD để chuộc các tù nhân.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby một mặt vẫn lặp lại quan điểm của Nhà Trắng cho rằng, những cuộc thương thuyết để hoàn trả số tiền nói trên cho Iran - liên quan một thỏa thuận mua bán vũ khí giữa hai nước vào những năm 1970 - đã được tiến hành độc lập với các cuộc đàm phán để trả tự do cho 4 công dân Mỹ tại Iran. Tuy nhiên, ông Kirby thừa nhận phía Washington đã chần chừ việc hoàn trả số tiền cho đến khi Iran chấp nhận cho phép những công dân Mỹ - những người bị Tehran bắt giữ - rời khỏi nước họ. “Chúng tôi cũng lo ngại phía Iran có thể thất hứa trong việc thả những người họ đang bắt giữ”, ông Kirby nói.  

Theo đó, ông Kirby giải thích: “Chính phủ Mỹ đương nhiên sẽ tìm giải pháp gây sức ép tối đa cho đến khi các công dân Mỹ được thả tự do. Đó là ưu tiên cao nhất của chúng tôi”.

Cả hai vụ việc (việc trả lại tiền và phóng thích tù nhân) đều diễn ra vào ngày 17-1 vừa qua nên tất yếu làm gia tăng những ngờ vực từ các nghị sĩ đảng Cộng hòa và ứng cử viên tổng thống Donald Trump. Vị tỷ phú này cho rằng, sự việc gây tác động xấu đến chính sách phản đối trả tiền chuộc lâu nay của chính phủ Mỹ.

Trong một bài phát biểu tối 18-8 tại Charlotte, bang North Carolina, tỷ phú Donald Trump cáo buộc Tổng thống Obama nói dối. Ông Trump nói: “Ông ấy (Tổng thống Obama) phủ nhận đó là tiền chuộc con tin, nhưng thực tế là vậy. Ông ấy nói chúng tôi không trả tiền chuộc, nhưng ông ấy đã làm như vậy...”.

Thông tin liên quan khoản tiền 400 triệu USD được ông Kirby đưa ra sau khi báo Wall Street Journal công bố những chi tiết mới về các chuyến bay đan chéo diễn ra trong ngày 17-1. Cụ thể, tờ báo này cho biết, các quan chức Mỹ sẽ không cho phép Iran mang tiền về từ một sân bay ở Geneva (Thụy Sĩ) cho tới khi một máy bay của Thụy Sỹ đưa 3 công dân Mỹ từ Tehran trở về. Công dân Mỹ thứ tư đã được trở về trên một chuyến bay thương mại khác.

Hồi đầu tháng này, sau khi thông tin Mỹ chuyển số tiền lớn đó bằng tiền mặt được tiết lộ, Nhà Trắng ngay lập tức bác bỏ mối liên hệ giữa việc thanh toán tiền cho Iran và việc trả tự do cho các công dân Mỹ. Vào thời điểm đó, chính ông Kirby viết trên tài khoản Twitter: “Các thông tin báo chí nói về mối liên hệ giữa việc thả tự do cho tù nhân và việc thanh toán tiền cho Iran là hoàn toàn sai”.

Tổng thống Obama và nhiều quan chức khác trong chính phủ cũng liên tục bác bỏ mối liên hệ giữa hai vụ việc này. Ngày 5-8, ông Obama cho biết, giới chức Mỹ thực sự đã có những cuộc đàm phán và trao đổi ngoại giao với Iran lần đầu tiên trong nhiều thập niên nhưng đây không phải là một thỏa thuận bí hiểm gì cả.

Trong khi đó, một số quan chức Iran ngay lập tức sự liên quan giữa việc thanh toán khoản tiền 400 triệu USD với động thái thả tự do cho 4 công dân Mỹ, trong đó có phóng viên Jason Rezaian của báo Washington Post, người đã bị bắt giam trong nhà tù của Iran.

Một trong các tù nhân khác là mục sư Saeed Abedini khẳng định có sự liên hệ giữa hai sự việc. Ông Saeed Abedini cho biết, khi ông và những người tù khác chờ đợi trong nhiều giờ đồng hồ tại một sân bay để rời Iran, một sĩ quan tình báo cao cấp Iran đã thông báo với họ rằng, thời điểm họ rời Iran còn tùy thuộc vào việc máy bay chở tiền của Mỹ đến lúc nào.

ĐỖ DƯƠNG