Tổng thống Mỹ Barack Obama: Trung Quốc không thể phớt lờ phán quyết của PCA

Tổng thống Mỹ Barack Obama cảnh báo, Trung Quốc không thể phớt lờ phán quyết của Tòa trọng tài thường trực (PCA) và cho rằng phán quyết này có tính ràng buộc pháp lý.

Tổng thống Mỹ Barack Obama tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN - Mỹ lần thứ 4 tại Lào. Ảnh: AFP

Phát biểu tại hội nghị giữa Mỹ với các đối tác Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở thủ đô Vientiane (Lào) ngày 8-9, Tổng thống Barack Obama nhấn mạnh: Trung Quốc không thể phớt lờ phán quyết của PCA, vốn bác bỏ hoàn toàn yêu sách “đường 9 đoạn” phi lý của Bắc Kinh ở Biển Đông. “Phán quyết của tòa trọng tài mang tính bước ngoặt trong tháng 7, là sự ràng buộc, theo đó giúp làm rõ quyền hàng hải ở khu vực”, ông Obama khẳng định. Hãng AFP dẫn lời Tổng thống Mỹ thừa nhận tranh chấp trên Biển Đông làm gia tăng căng thẳng nhưng nhà lãnh đạo này cũng muốn bàn thảo cách tiếp cận để các nước cùng nhau giảm căng thẳng, thúc đẩy ngoại giao và sự ổn định.

Tranh chấp trên Biển Đông làm gia tăng quan ngại về sự đối đầu quân sự giữa các siêu cường thế giới. Trung Quốc muốn kiểm soát vùng biển chiến lược quan trọng này, bất chấp phán quyết của PCA.
Trung Quốc đã tức giận tuyên bố bác bỏ phán quyết, đồng thời mô tả đây là “sự lãng phí giấy” mặc dù Bắc Kinh đã ký Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).

Hãng AFP nhận định: Việc Tổng thống Obama lên tiếng về việc phán quyết mang tính ràng buộc sẽ khiến Trung Quốc phản ứng mạnh mẽ. Bắc Kinh vốn cho rằng, Mỹ không có vai trò gì trong tranh chấp ở Biển Đông. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng tham dự các hội nghị khu vực trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 28-29 ở Lào trong tuần này. Ông Lý Khắc Cường cũng có cuộc gặp với Tổng thống Obama vào tối 8-9 tại Hội nghị cấp cao Đông Á gồm 18 nước.

Việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam khiến Mỹ có hàng loạt động thái phô diễn sức mạnh quân sự. Các nhà phân tích an ninh cũng cho rằng, việc Trung Quốc xây đảo trên bãi cạn Scarborough có thể khơi mào cho một cuộc đối đầu quân sự. Song, trong tuần này, Bắc Kinh khẳng định nước này không có bất kỳ động thái nào ở bãi cạn Scarborough. Ngày 8-9, tại thủ đô Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cũng nhắc lại việc bác bỏ phán quyết của PCA.

Hãng Reuters cho biết, trong tuyên bố được đưa ra ngày 8-9, các nhà lãnh đạo ASEAN cùng các đối tác ở châu Á xoa dịu căng thẳng trên Biển Đông; “tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và tự do hàng hải cũng như hàng không ở khu vực Biển Đông”. Song, tuyên bố không đề cập đến phán quyết của PCA hồi tháng 7.

Điều đáng nói là trong tuyên bố sau đó từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Thủ tướng Lý Khắc Cường cho rằng, Trung Quốc sẵn sàng làm việc với các nước Đông Nam Á để “xua tan sự can thiệp… và xử lý đúng đắn vấn đề Biển Đông”. Ông Lý Khắc Cường không nói rõ hơn nhưng những lời lẽ như thế thường được các nhà lãnh đạo Trung Quốc dùng để hàm ý những nước ngoài khu vực không được liên quan trực tiếp đến tranh chấp, chẳng hạn như Mỹ.

Trong khi đó, trả lời phỏng vấn Reuters ngày 8-9, Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh nói: “Cả Trung Quốc lẫn Mỹ là hai trong số những đối tác quan trọng nhất của ASEAN và ASEAN không muốn phải lựa chọn ai trong số họ”.

PHÚC NGUYÊN