Lý thuyết hợp đồng giành giải Nobel Kinh tế

Ngày 10-10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải Nobel Kinh tế thuộc về ông Oliver Hart (Đại học Harvard, Mỹ) và ông Bengt Holmstrom (Đại học MIT, Mỹ) vì những đóng góp cho lý thuyết hợp đồng.

Ảnh: Nobelprize.org

Theo trang Nobel Prize, lý thuyết do hai ông Hart và Holmstrom xây dựng giúp tìm hiểu về các hợp đồng. Các mối quan hệ hợp đồng trong xã hội (như quan hệ giữa cổ đông và giám đốc điều hành công ty, giữa công ty bảo hiểm và người sở hữu phương tiện giao thông,…) thường tiềm ẩn các xung đột lợi ích. Do đó, hợp đồng phải được soạn thảo hợp lý để bảo đảm các bên liên quan có những hành động mang lại lợi ích chung.

Một trong các mục tiêu của lý thuyết hợp đồng là giải thích tại sao hợp đồng lại có nhiều dạng và nhiều thiết kế khác nhau. Ngoài ra, lý thuyết này cũng hỗ trợ việc soạn thảo các hợp đồng, từ đó nâng cao chất lượng của các tổ chức xã hội.

Cuối thập niên 70 của thế kỷ trước, ông Bengt Holmstrom đã tìm ra “Nguyên tắc thông tin Holmstrom”, giúp chủ thể (ví dụ, cổ đông của một công ty) soạn thảo một hợp đồng tối ưu cho người được ủy thác (ví dụ, tổng giám đốc điều hành của công ty đó). Trong các nghiên cứu về sau, ông Holmstrom khái quát những kết quả này vào bối cảnh thực tế.

Giữa những năm 1980, ông Oliver Hart có những nghiên cứu quan trọng trong một lĩnh vực hoàn toàn mới của lý thuyết hợp đồng liên quan các hợp đồng không đầy đủ. Các phát hiện của ông đã làm sáng tỏ vấn đề quyền sở hữu và kiểm soát doanh nghiệp, đồng thời có tác động to lớn đến nhiều lĩnh vực kinh tế khác như chính trị học và luật.

Từ những nghiên cứu ban đầu này, ông Hart và ông Holmstrom tạo dựng nên lý thuyết hợp đồng. Trong những thập niên qua, họ đã tìm ra được rất nhiều ứng dụng của lý thuyết này. Các phân tích về hợp đồng tối ưu của họ đã đặt nền móng cho việc thiết kế các chính sách và hiến pháp trong nhiều lĩnh vực, từ luật phá sản cho đến các hiến pháp chính trị.

Ông Oliver Hart sinh năm 1948 tại London, Anh. Năm 1974, ông nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Princton (New Jersey, Mỹ). Ông hiện là giáo sư Kinh tế tại Đại học Harvard.

Ông Bengt Holmstrom sinh năm 1949 ở Helsinki, Phần Lan. Ông nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Stanford (California, Mỹ) vào năm 1978. Hiện ông là giáo sư Kinh tế, đồng thời là giáo sư Kinh tế và Quản trị tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).

Giải thưởng trị giá 8 triệu kronor (tương đương 930.000 USD) sẽ được chia đôi cho hai giáo sư.

KHANG NINH