Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm kiếm con đường để khôi phục tiến trình hòa bình Israel - Palestine, điều mà những người tiền nhiệm đã lãng tránh nhưng ông khẳng định mình có thể thực hiện dễ dàng hơn mọi người nghĩ.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu khi đến sân bay quốc tế Ben Gurion ở Tel Aviv. Ảnh: AFP |
Sau 2 ngày ở Saudi Arabia, ngày 22-5, Tổng thống Donald Trump đến Israel với các chuyến thăm Jerusalem và Bờ Tây trong lúc an ninh được thắt chặt khi có sự hiện diện của 10.000 cảnh sát Israel. Ông là Tổng thống Mỹ đang tại nhiệm đầu tiên đến thăm Bức tường phía Tây (còn gọi là Bức tường than khóc) - khu vực tôn giáo Do Thái nổi tiếng ở thành phố cổ Jerusalem.
Cũng trong ngày 22-5 (giờ địa phương), Tổng thống Trump còn gặp gỡ nhà lãnh đạo Palestine Mahmoud Abbas tại Bethlehem ở Bờ Tây và sau đó có bài phát biểu tại Bảo tàng Israel.
Theo AFP, đến Israel lần này, Tổng thống Trump gọi đây là “cơ hội hiếm hoi” để mang lại sự ổn định và hòa bình cho khu vực vốn bất ổn; đồng thời nói rằng, ông có “những lý do mới để hy vọng”. “Tôi đến vùng đất thiêng liêng và cổ xưa này để khẳng định mối liên kết không thể phá vỡ giữa Mỹ và Israel”, ông Trump nói.
Nhà lãnh đạo Mỹ đề cập việc mang lại an ninh, ổn định, hòa bình cho khu vực và cho người dân nơi đây; đánh bại chủ nghĩa khủng bố; tạo dựng một tương lai hòa hợp, thịnh vượng và hòa bình. “Chúng ta chỉ có thể làm việc cùng nhau. Không còn cách nào khác”, ông chủ Nhà Trắng nhấn mạnh.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng cho rằng, chuyến thăm của Tổng thống Mỹ tạo dấu mốc lịch sử trong tiến trình hướng đến hòa giải và hòa bình. Song, ngay trước đó, ông Netanyahu tuyên bố Jerusalem sẽ mãi là thủ đô của quốc gia này. Thực tế, địa vị pháp lý và ngoại giao của Jerusalem là một trong những vấn đề khó khăn nhất trong các cuộc đàm phán hòa bình Israel - Palestine.
Israel chiếm đóng Jerusalem và Bờ Tây vào năm 1967 nhưng sự chiếm đóng này không được cộng đồng quốc tế công nhận. Israel tuyên bố toàn bộ thành phố Jerusalem là thủ đô của nước này, trong khi người Palestine lại xem đông Jerusalem là thủ đô nhà nước tương lai của mình.
Cộng đồng quốc tế xem tất cả các khu định cư Do Thái tại Đông Jerusalem và Bờ Tây là bất hợp pháp, kể cả những khu được chính phủ Israel cấp phép xây dựng. Hiện tại, hầu hết khu vực Bờ Tây do Israel kiểm soát. Việc xây dựng các khu tái định cư tại đây vẫn được tiếp tục, bất chấp sự phản đối của Palestine.
Hãng AFP cho rằng, bất kỳ nhà lãnh đạo nào muốn đưa Israel và Palestine cùng ngồi vào bàn đàm phán cũng sẽ đối mặt với nhiều thách thức. Ông Trump, với kinh nghiệm chính trường ít ỏi cùng những sức ép chính trị từ trong nước, cũng không ngoại lệ khi muốn tìm con đường để thúc đẩy hòa bình Israel - Palestine. Vòng hòa đàm gần đây nhất giữa Israel và Palestine đổ vỡ vào năm 2014.
Tuy nhiên, Tổng thống Trump vẫn tuyên bố có thể đạt được “thỏa thuận cuối cùng”. Ông cam kết làm những gì cần thiết để làm trung gian hòa bình Israel - Palestine nhưng có ít dấu hiệu cho thấy ông có thể làm sống lại một tiến trình vốn bế tắc trong thời gian dài như thế nào.
Khi gặp gỡ nhà lãnh đạo Palestine Abbas tại Washington hồi đầu tháng 5 này, Tổng thống Trump cho rằng, hòa bình Israel - Palestine “có thể không khó như mọi người nghĩ trong nhiều năm qua”. Hiện Mỹ vẫn là đồng minh quan trọng nhất với Israel, với việc cung cấp viện trợ quốc phòng hằng năm hơn 3 tỷ USD.
Trước khi Tổng thống Mỹ đến Israel, nội các Nhà nước Do Thái này đã thông qua các biện pháp kinh tế “để cuộc sống thường nhật của người Palestine dễ chịu hơn”, như kêu gọi của ông Trump về việc cần “có những bước đi mang tính xây dựng lòng tin” giữa hai bên. Israel cũng đồng ý cấp giấy phép xây dựng cho người Palestine gần thành phố của họ ở các khu vực thuộc Bờ Tây. Giới quan sát gọi đây là sự nhân nhượng của Israel nhưng những biện pháp này thực chất không ảnh hưởng đến lợi ích của Tel Aviv.
Trong chuyến công du của Tổng thống Mỹ lần này, lập trường của ông về vấn đề Israel và Palestine cũng là vấn đề gây nhiều hoài nghi, nhất là khi ông kêu gọi kiềm chế nhưng không yêu cầu Israel ngừng hẳn hoạt động xây dựng các khu tái định cư; hơn nữa, ông chủ Nhà Trắng cũng đã từ bỏ cam kết lúc tranh cử rằng sẽ chuyển Đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv đến Jerusalem. Tuy nhiên, theo tân Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman, mục tiêu của ông Trump đơn giản là “bắt đầu một cuộc đối thoại mà hy vọng sẽ dẫn tới hòa bình”.
PHÚC NGUYÊN
