Tổng thống Mỹ Donald Trump thừa nhận Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc nhưng vẫn đe dọa trừng phạt vì cho rằng Tehran không theo đúng tinh thần hiệp định.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump từng gọi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và P5+1 là thỏa thuận tồi tệ nhất. Ảnh: AFP |
Thỏa thuận mà Tổng thống Donald Trump đề cập đã được Iran và nhóm P5+1 (gồm Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức) ký kết năm 2015, còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Theo đó, Iran cắt giảm chương trình hạt nhân để đổi lấy việc được nới lỏng các biện pháp trừng phạt về tài chính và dầu mỏ.
Hãng Reuters cho biết, đây là lần thứ hai Tổng thống Trump xác nhận Iran tuân thủ thỏa thuận kể từ khi ông tiếp quản Nhà Trắng vào tháng 1 vừa qua, mặc dù vị tỷ phú của đảng Cộng hòa lúc tranh cử tổng thống đã gọi đây là “thỏa thuận tồi tệ nhất từ trước đến nay”. Hồi tháng 4 vừa qua, ông Trump cũng khẳng định Iran tuân thủ thỏa thuận lịch sử này.
Tuy nhiên, phát biểu với báo giới tại Washington ngày 17-7 (giờ địa phương), các quan chức chính phủ Mỹ cho rằng, các biện pháp trừng phạt mới về kinh tế chống lại Iran đang được chuẩn bị xung quanh chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran và việc quốc gia Trung Đông này bị cho là đang góp phần làm gia tăng căng thẳng ở khu vực. Một quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ khẳng định Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân năm 2015 nhưng Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Rex Tillerson đều cho rằng, Tehran “vẫn là một trong những mối đe dọa nguy hiểm nhất đối với các lợi ích của Mỹ cũng như sự ổn định của khu vực”.
Vị quan chức cấp cao nói trên đưa ra danh sách cáo buộc về các hành vi của Iran ở khu vực, chẳng hạn như: phát triển tên lửa đạn đạo và phổ biến vũ khí, ủng hộ chủ nghĩa khủng bố, đồng phạm trong các vụ bạo lực ở Syria và đe dọa các tuyến đường thủy ở vùng Vịnh. “Tổng thống và Bộ trưởng Tư pháp (Mỹ) cho rằng, các hoạt động của Iran đang làm suy yếu nghiêm trọng mục đích của JCPOA, vốn được tạo ra để đóng góp cho hòa bình và an ninh khu vực cũng như quốc tế. Kết quả là, Tổng thống, Ngoại trưởng và toàn bộ chính phủ phán quyết rằng, Iran không thể tránh khỏi việc vi phạm tinh thần của JCPOA”, quan chức này nói.
Theo báo Los Angeles Times, Mỹ vốn chỉ trích Iran ủng hộ chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, đồng thời kích động tình trạng bất ổn ở Yemen và các nơi khác ở khu vực. Thêm vào đó, Ngoại trưởng Tillerson sẽ thúc đẩy việc thực hiện nghiêm túc thỏa thuận hạt nhân năm 2015, áp đặt thêm một số hạn chế và loại bỏ một nội dung của thỏa thuận (cho phép Iran nối lại việc sản xuất một số hạt nhân sau 10 năm).
Theo luật pháp Mỹ, cứ sau 90 ngày, Bộ Ngoại giao phải thông báo với Quốc hội việc Iran có tuân thủ JCPOA hay không và ngày 17-7 (giờ Washington) là thời hạn cuối để chính phủ xác nhận với cơ quan lập pháp về điều này. Theo AFP, quan hệ giữa Mỹ và Iran vẫn căng thẳng trong các vấn đề Trung Đông như Syria và Yemen - nơi có lực lượng chiến binh được Iran hậu thuẫn. Trong chuyến công du Saudi Arabia, quốc gia do người Sunni nắm quyền, hồi tháng 5 vừa qua, Tổng thống Trump đã kêu gọi tất cả các nước “cô lập” một Iran của người Shiite. Đến nay, dù ông Trump đã 2 lần xác nhận Iran tuân thủ thỏa thuận nhưng Nhà Trắng vẫn không có quan điểm “mềm mỏng” với Tehran.
Về phía Iran, tham dự một diễn đàn về phát triển của Liên Hợp Quốc tại New York (Mỹ) ngày 17-7, Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif nói rằng, ông chưa thảo luận gì với người đồng cấp Rex Tillerson về thỏa thuận hạt nhân. “Chưa có cuộc tiếp xúc nào giữa tôi và Ngoại trưởng Tillerson”, ông Zarif nói. Nhà ngoại giao này cũng nhấn mạnh: “Rõ ràng Iran nghiêm túc trong thỏa thuận hạt nhân và chúng tôi tin rằng thỏa thuận hạt nhân có thể tạo ra nền tảng”.
Ngày 21-7 tới, các đại diện của 5 cường quốc (Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc) và Đức sẽ nhóm họp tại Vienna (Áo) để xem xét thỏa thuận.
PHÚC NGUYÊN
