Hòa bình Trung Đông vẫn là bài toán khó

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres lần đầu tiên thăm Trung Đông nhằm thúc đẩy các nhà lãnh đạo Israel và Palestine ngồi vào bàn đàm phán.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres (trái) gặp gỡ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: AFP

Chuyến công du Israel của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres bắt đầu từ đêm 27-8 (giờ địa phương). Sau đó, ông đến thành phố Ramallah để gặp Thủ tướng Palestine Rami Hamdallah và đến Dải Gaza.
Hãng AFP cho biết, nội dung nghị sự trong 3 ngày của ông Guterres tập trung vào các cuộc đàm phán hòa bình giữa Israel- Palestine vốn bế tắc từ tháng 4-2014 cũng như cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza. Theo đó, vị Tổng Thư ký LHQ thúc đẩy Israel và Palestine tiến gần hơn việc đàm phán trở lại về cuộc xung đột kéo dài nhiều thập niên.

Gặp gỡ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng Thư ký LHQ Guterres đề cập những gì mà ông gọi là “trở ngại” cho tiến trình hòa bình, đó chính là việc Israel vẫn tiến hành các hoạt động xây dựng các khu tái định cư tại Bờ Tây và đông Jerusalem. “Tôi mơ ước có cơ hội chứng kiến hai nhà nước có thể chung sống trong sự công nhận lẫn nhau, cũng như trong hòa bình và an ninh”, ông Guterres nói. Khi làm Thủ tướng Bồ Đào Nha từ năm 1995-2002, ông đã kêu gọi tiến hành các cuộc đàm phán bí mật giữa Israel và Palestine.

Giờ đây, bất chấp những nỗ lực ngoại giao quốc tế, giải pháp hai nhà nước đang có nguy cơ sụp đổ. Tổng thống Mỹ Donald Trump từng nói rằng, ông muốn đạt được “thỏa thuận cuối cùng” (hòa bình giữa Israel và Palestine) nhưng chính ông cũng nghi ngờ về giải pháp hai nhà nước. Ông Trump đã bất ngờ khẳng định có thể ủng hộ một nhà nước duy nhất nếu mang lại hòa bình. Song, những tuyên bố như vậy gây quan ngại sâu sắc cho người Palestine, trong khi lại làm những người Israel cánh hữu hài lòng bởi họ muốn đất nước này chiếm giữ hầu hết Bờ Tây.

Cuối năm ngoái, Hội đồng Bảo an LHQ ra nghị quyết yêu cầu “Israel dừng ngay lập tức và hoàn toàn các hoạt động xây dựng khu tái định cư trên phần đất chiếm đóng của người Palestine, kể cả đông Jerusalem”. Trong đó, thay vì bảo vệ đồng minh Tel Aviv, Mỹ đã bỏ phiếu trắng và động thái của Washington được cho là trái với thông lệ. Tháng 1-2017, Israel tuyên bố cắt giảm khoảng 6 triệu USD đóng góp thường niên cho LHQ nhằm phản đối nghị quyết này.

Đề cập thêm về giải pháp hai nhà nước, AFP cho hay, sẽ có một nhà nước Palestine độc lập tồn tại cùng Israel. Đây cũng là nội dung trọng tâm của ngoại giao quốc tế kể từ đầu những năm 1990. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng, cả Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lẫn nhà lãnh đạo Palestine Mahmous Abbas đều không có bất kỳ sự nhượng bộ nào cho đến hiện nay. Ông Netanyahu đối mặt với áp lực từ lực lượng cánh hữu trong nước về việc không được nhượng bộ và tiếp tục hoạt động xây dựng các khu tái định cư Do Thái trên phần đất mà người Palestine muốn xây dựng nhà nước tương lai. Cộng đồng quốc tế cũng đã nhiều lần cho rằng, các khu định cư tại khu vực chiếm đóng Bờ Tây và đông Jerusalem là bất hợp pháp, đồng thời là rào cản lớn nhất đối với hòa bình giữa Israel và Palestine.

Trong khi đó, nhà lãnh đạo 82 tuổi Abbas và đảng Fatah của ông, đóng tại Bờ Tây, vẫn bị chia rẽ với Hamas - phong trào Hồi giáo đang chiếm giữ Dải Gaza. Việc có được một nhà nước Palestine thống nhất tồn tại bên cạnh Israel là điều không dễ. Vì vậy, chuyến công cán Trung Đông lần đầu trên cương vị đứng đầu LHQ của ông Guterres cũng chỉ mang tính biểu tượng.

PHÚC NGUYÊN