Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đến Trung Đông để ủng hộ 2 quyết định then chốt của Washington: khẳng định Jerusalem là thủ đô của Israel và giảm viện trợ cho người Palestine.
 |
| Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đến Ai Cập, Jordan và Israel. Ảnh: AP |
Hãng AP cho rằng, 2 quyết định nói trên là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự 4 ngày của Phó Tổng thống Mike Pence ở Ai Cập, Jordan và Israel. Đây cũng là lần đầu tiên một quan chức cấp cao của Mỹ đến Trung Đông kể từ khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel vào tháng 12-2017 và sẽ đưa Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem.
Theo AP, chuyến thăm diễn ra trong lúc căng thẳng giữa chính phủ Mỹ với các nhà lãnh đạo Palestine gia tăng, khiến các nước Arab như Ai Cập và Jordan “tiến thoái lưỡng nan”, bởi những nước này vừa muốn duy trì quan hệ sống còn với Washington, vừa không muốn bỏ qua những lo ngại của Palestine. Cả Ai Cập lẫn Jordan đều phụ thuộc nhiều vào quân sự và viện trợ kinh tế của Mỹ. Vì vậy, các cuộc đối thoại với một quan chức cấp cao của Mỹ như ông Pence là cơ hội để thắt chặt mối quan hệ giữa Cairo và Amman với Nhà Trắng.
Tuy nhiên, ông Pence đến Trung Đông trong lúc quan điểm chống Mỹ gia tăng ở khu vực, từ việc Tổng thống Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Thành phố này có các đền thờ Hồi giáo, Thiên chúa giáo và Do Thái. Người Palestine xem phần phía đông Jerusalem là thủ đô nhà nước của họ trong tương lai.
Cựu Tổng Thư ký Liên đoàn Arab, cựu Ngoại trưởng Ai Cập - ông Amr Moussa cảnh báo, việc nhượng bộ trong vấn đề Palestine sẽ là “sai lầm chiến lược tổng thể”. Trong khi đó, nhà lãnh đạo Palestine Mahmoud Abbas thể hiện rõ sự bất đồng giữa ông với Mỹ sau quyết định nói trên của Tổng thống Trump. Tại một hội nghị ở Cairo ngày 17-1 vừa qua, ông Abbas lặp lại rằng, Washington đã tự loại bỏ vai trò trung gian hòa giải của mình ở Trung Đông. “Jerusalem sẽ là cái cổng của chiến tranh, sợ hãi và sự thiếu vắng an ninh, ổn định”, ông Abbas nói.
Lẽ ra chuyến công cán Trung Đông của Phó Tổng thống Pence diễn ra vào tháng 12-2017 nhưng sự thay đổi trong chính sách ngoại giao của ông chủ Nhà Trắng đã làm bùng phát biểu tình trên khắp khu vực. Vì vậy, ông Pence đã phải hoãn chuyến đi.
Lúc này, ông Abbas nói rằng sẽ không tiếp đón ông Pence tại thành phố Bethlehem như kế hoạch ban đầu. Các nhà lãnh đạo tinh thần của người Hồi giáo và Thiên chúa giáo chính thống ở Ai Cập cũng hoãn các cuộc gặp ông Pence.
Khủng hoảng giữa Mỹ và Palestine đang leo thang, khiến hòa bình giữa Israel - Palestine càng bế tắc. Hơn nữa, thay vì rót 125 triệu USD cho Cơ quan cứu trợ và việc làm cho người tị nạn Palestine của Liên Hợp Quốc (LHQ - UNRWA), Mỹ chỉ giải ngân 60 triệu USD, giữ lại 65 triệu USD, do chỉ trích Palestine thiếu nỗ lực thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông.
Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah el-Sissi khẳng định với ông Abbas rằng, Cairo sẽ tiếp tục nỗ lực để bảo đảm một nhà nước Palestine độc lập với thủ đô là đông Jerusalem. Ông Sisi cũng kêu gọi Tổng thống Trump can dự nhiều hơn vào cuộc chiến chống các chiến binh Hồi giáo cực đoan ở khu vực. Tuy nhiên, ông Sisi sẽ không cho phép bất kỳ điều gì làm giảm quan hệ liên minh chiến lược giữa Ai Cập với Mỹ.
Tương tự, Jordan cũng không muốn làm mích lòng Mỹ. Song, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Đại học Jordan, Musa Shteiwi, nói rằng ông Pence cần “lắng nghe kỹ lưỡng” những gì mà các đồng minh của Mỹ nói về những nguy cơ liên quan đến quyết định của Tổng thống Trump về Jerusalem.
Ông Ahmed Majdalani, trợ lý của nhà lãnh đạo Abbas nói rằng, người Palestine không kỳ vọng các nước Arab có những phản ứng mạnh mẽ nhằm chống lại quyết định của Tổng thống Trump. Đơn giản là Palestine không tin chính phủ của ông Trump có thể giành chiến thắng trong bất kỳ kế hoạch hòa bình nào làm suy yếu mối quan hệ giữa Arab với Jerusalem.
PHÚC NGUYÊN
