Các học giả Mỹ nhận định, Washington mong muốn Trung Quốc và các bên liên quan tập trung giải quyết tranh chấp, thay vì tiến hành các bước đi làm tình hình thêm phức tạp.
 |
| Đường băng phi pháp được Trung Quốc xây dựng trên đá Chữ Thập. Ảnh: AFP |
Tại hội thảo với chủ đề “Tương lai của Biển Đông” do Trung tâm Perry World House thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ) vừa tổ chức, đa số các học giả cho rằng, trong thời gian qua, Trung Quốc đã đẩy mạnh quân sự hóa Biển Đông như tiếp tục các hoạt động bồi đắp, biến các bãi đá thành đảo nhân tạo, xây dựng đường băng, lắp đặt các trạm radar, triển khai máy bay... Quan điểm rõ ràng của chính phủ Mỹ là tất cả các bên tuyên bố chủ quyền nên kiềm chế những hành động cứng rắn khiến tình hình khu vực thêm bất ổn.
Về khả năng Trung Quốc tuyên bố vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) sau các động thái quân sự hóa Biển Đông, các chuyên gia khẳng định: Mỹ quan ngại việc Bắc Kinh đơn phương áp đặt ADIZ ở vùng biển chiến lược này mà không có sự tham vấn hoặc thảo luận với các bên liên quan. Mỹ mong muốn Trung Quốc và các bên liên quan tập trung giải quyết tranh chấp, thay vì tiến hành các bước đi làm tình hình thêm phức tạp.
Các chuyên gia nhận định: Chính phủ Mỹ muốn Biển Đông và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là các khu vực tự do và rộng mở. Khái niệm này đồng nghĩa với tự do hàng hải, hàng không, cũng như mở cửa về thông thương và tự do đi lại, vận chuyển hàng hóa trong khắp khu vực. Lợi ích của Mỹ là muốn thấy các nước trong khu vực có quan hệ giao thương trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế và các tiêu chí tự do, mở cửa, công bằng, minh bạch.
Hầu hết các ý kiến đề cập rằng, cả Mỹ và Việt Nam đồng ý quan điểm tất cả các nước có chung lợi ích đều mong muốn Biển Đông là khu vực tự do và rộng mở, đồng thời giải quyết các tranh chấp theo cách có lợi cho các bên theo tinh thần công bằng, minh bạch, không có sự cưỡng ép.
Khi phóng viên TTXVN đề nghị bình luận về việc Trung Quốc cho máy bay ném bom hạ cánh xuống quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, chuyên gia Lindsey Ford nhận định: Nhìn chung, chính phủ Mỹ cho rằng hành động quân sự hóa Biển Đông làm phức tạp hơn tình hình khu vực, có thể gây ra những hiểu lầm tại một khu vực vốn có quá nhiều xung đột và phức tạp. Mỹ nhấn mạnh, Trung Quốc cũng như các nước liên quan cần kiềm chế những hành động quân sự hóa hơn nữa ở Biển Đông để các nước có thể ngồi lại đàm phán theo con đường ngoại giao và đạt được giải pháp cho vấn đề.
Các quan chức Mỹ, Nhật Bản, Úc, Philippines và nhiều nước đã phản đối hành động trên của Trung Quốc. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cho rằng, đây là bước đi tiếp theo của Trung Quốc nhằm đơn phương thay đổi hiện trạng trên Biển Đông và “tạo thành việc đã rồi”. Trong khi đó, người phát ngôn Lầu Năm Góc Christopher Logan lo ngại hành động quân sự hóa liên tục của Trung Quốc tại Biển Đông sẽ làm gia tăng căng thẳng và gây bất ổn trong khu vực.
Ngoại trưởng Úc Julie Bishop tại hội nghị Ngoại trưởng Nhóm các nền kinh tế mới nổi và phát triển lớn nhất thế giới (G20) diễn ra ở Buenos Aires (Argentina) cũng bày tỏ quan ngại. Đô đốc Philip Davidson, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, vừa chính thức nhậm chức ngày 18-5, nhận định hành động của Trung Quốc nhằm khẳng định ý đồ kiểm soát Biển Đông.
Đây không phải lần đầu tiên các động thái quân sự đơn phương của Trung Quốc tại Biển Đông vấp phải sự chỉ trích của dư luận quốc tế. Đầu tháng 5 vừa qua, trước việc Trung Quốc bố trí tên lửa tại các cấu trúc mà nước này xây dựng trái phép tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Mỹ đã cảnh báo về những hậu quả “trước mắt và lâu dài,” đồng thời nêu rõ Trung Quốc “không thể và không nên có thái độ thù địch” tại khu vực Biển Đông.
Động thái của Trung Quốc diễn ra khi cường quốc châu Á này và ASEAN đã đạt được nhận thức chung quan trọng trong việc cùng xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Theo đó, các học giả cho rằng, Trung Quốc đang làm xói mòn và cản trở những nỗ lực đàm phán xây dựng COC nhằm tạo tiền đề để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông, duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải tại khu vực này.
THIÊN BÌNH tổng hợp
