Trong cuộc họp cấp cao Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) ở New York tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể sẽ có những lời lẽ cứng rắn chống lại Iran trong lúc Tehran cáo buộc Washington muốn tạo bất ổn nhằm vào nước Cộng hòa Hồi giáo này.
 |
| Vụ tấn công nhằm vào lễ diễu binh ở thành phố Ahvaz, tỉnh Khuzestan của Iran ngày 22-9, làm ít nhất 29 người chết và 70 người khác bị thương. Ảnh: AFP/Getty Images |
Báo USA Today cho biết, các nhà lãnh đạo thế giới đang chứng kiến cuộc đối đầu gay gắt giữa Mỹ với Iran, chiến tranh thương mại và quan điểm đối ngoại “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump. Những vấn đề này sẽ “phủ bóng” phiên họp cấp cao khóa 73 Đại hội đồng LHQ.
Một năm sau khi ông Trump gây sốc trong bài phát biểu tại phiên họp Đại hội đồng LHQ với việc đe dọa “hủy diệt hoàn toàn” CHDCND Triều Tiên, nay nhà lãnh đạo Mỹ có thể dùng hàng loạt phát biểu như vậy để thúc đẩy quan điểm cứng rắn chống lại Iran. Một phần sứ mệnh của ông Trump là thuyết phục các đồng minh ủng hộ quyết định của ông cách đây 4 tháng về việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân lịch sử mà Iran đã ký với nhóm cường quốc P5+1 hồi năm 2015 (còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện - JCPOA). Sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận, 5 quốc gia còn lại (gồm Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Đức) đã ký thỏa thuận cứu JCPOA mà không cần có Washington.
Trên Twitter ngày 21-9, Tổng thống Trump khẳng định, vấn đề Iran sẽ là trọng tâm của phiên thảo luận cấp cao và nhấn mạnh chính ông sẽ chủ trì cuộc họp “về Iran” tại Đại hội đồng LHQ.
Tại phiên họp cấp cao khóa 72 Đại hội đồng LHQ vào tháng 9-2017, ngoài tuyên bố đe dọa Triều Tiên, Tổng thống Trump cũng nhắc đến Iran khi cho rằng, nước Mỹ không thể tuân thủ hiệp định tạo vỏ bọc cho việc xây dựng một chương trình hạt nhân.
Theo báo USA Today, lần này, ông Trump sẽ nói với các đồng minh rằng, không có cách nào cứu được JCPOA nếu không có sự tham gia của Mỹ. Nhà Trắng cũng đã cam kết gia tăng áp lực về kinh tế nhằm vào các nước và các công ty có quan hệ làm ăn với Iran. Đại sứ Mỹ tại LHQ Nikki Haley và các quan chức khác trong chính phủ muốn Hội đồng Bảo an LHQ trừng phạt Iran với cáo buộc vi phạm các nghị quyết của cộng đồng quốc tế về việc không phổ biến hạt nhân.
Ông Trump hiện để ngỏ khả năng gặp gỡ Tổng thống Iran Hassan Rouhani bên lề cuộc họp của Đại hội đồng LHQ. Song, các trợ lý của ông Trump nói rằng, nhà lãnh đạo Mỹ không chủ động tìm kiếm cuộc gặp thượng đỉnh với Iran. “Vấn đề là họ (Iran) muốn sự nhượng bộ trước khi đàm phán. Tôi thấy không có bất kỳ dấu hiệu Tehran sẵn sàng bắt đầu đối thoại”, chuyên gia Alex Vatanka tại Viện Trung Đông có trụ sở ở Washington cho biết.
Trong lúc đó, ngày 23-9, Tổng thống Iran Hassan Rouhani chỉ trích Mỹ muốn tạo bất ổn tại nước Cộng hòa Hồi giáo này và khẳng định ý đồ của Washington sẽ thất bại. Phát biểu của nhà lãnh đạo Iran được đưa ra ngay trước khi ông lên đường đến New York để tham dự cuộc họp cấp cao nói trên.
Chỉ 1 ngày trước đó, vụ tấn công nhằm vào lễ diễu binh ở thành phố Ahvaz, tỉnh Khuzestan, đã làm ít nhất 29 người thiệt mạng, trong đó 12 thành viên Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và 70 người khác bị thương. Tuy tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và Phong trào quốc gia Ahvaz - một tổ chức điều hành các phong trào vũ trang phiến loạn nhận trách nhiệm, nhưng ông Rouhani đổ lỗi cho Mỹ đã “hậu thuẫn cho các chính phủ ở khu vực”. Hãng AP cho hay, Tổng thống Rouhani không xác định ai đứng sau vụ tấn công, nhưng có lẽ ông hàm ý chỉ Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Bahrain - những đồng minh quân sự thân cận của Mỹ vốn xem Iran là mối đe dọa ở khu vực; đồng thời cam kết đáp trả với mức độ cao nhất.
Vụ việc nói trên sẽ càng làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Iran. Chưa rõ Tổng thống Trump sẽ phát biểu gì tại Đại hội đồng LHQ. Nhưng theo ông Ned Price, từng là Cố vấn An ninh quốc gia hàng đầu thời Tổng thống Barack Obama, sẽ có hàng loạt cuộc gặp song phương bên lề phiên họp chính thức nhằm “mềm hóa” hoặc “phong tỏa” chương trình đối ngoại của chính phủ Donald Trump, từ vấn đề Iran đến việc cắt ngân sách cho chương trình viện trợ người tị nạn Palestine, hay việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris…
VĨNH AN
