Quan hệ Nga - Ukraine dần "tan băng"

Cuộc gặp Normandy với sự tham gia của 4 nước Nga, Ukraine, Pháp, Đức chưa diễn ra, nhưng mối quan hệ giữa Moscow và Kiev đang có dấu hiệu dần “tan băng” sau 5 năm căng thẳng.

Một tù nhân là công dân Ukraine vui mừng gặp lại người thân khi về đến sân bay quốc tế Borispil ở thủ đô Kiev. Ảnh: Reuters

Những nỗ lực ngoại giao hàn gắn quan hệ giữa Nga và Ukraine được thúc đẩy sau khi ông Volodymyr Zelensky đắc cử Tổng thống Ukraine hồi tháng 4 đã mang lại kết quả với việc hai nước tiến hành trao trả tổng cộng 70 tù nhân vào ngày 7-9, những người đã bị bắt giữ vì cáo buộc thâm nhập biên giới bất hợp pháp, gián điệp, giết người, âm mưu ám sát và khủng bố. Hãng AFP gọi thỏa thuận trao đổi tù nhân là bước tiến đầu tiên hướng đến kết thúc 5 năm căng thẳng và xung đột.

Theo AFP, hai máy bay - mỗi chiếc chở 35 tù nhân - đã hạ cánh đồng thời ở Moscow và Kiev. Tại sân bay quốc tế Boryspil ở thủ đô Kiev, nhiều người trao hoa và ôm lấy người thân của mình từ Nga trở về trong niềm xúc động. Tổng thống Zelensky cũng có mặt, bắt tay chào đón và cảm ơn từng người trở về. “Chúng tôi đã có bước đi đầu tiên. Chúng tôi sẽ thực hiện tất cả các bước để kết thúc cuộc chiến”, Tổng thống Zelensky nói, đồng thời xác nhận việc trao đổi tù nhân này là một phần trong thỏa thuận giữa ông với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trong khi đó, Đài truyền hình nhà nước Nga phát sóng hình ảnh cho thấy các cựu tù nhân được đưa từ Kiev về đến sân bay Vnukovo-2 ở Moscow bằng máy bay của chính phủ. Trong số những người trở về ở hai bên có 24 thủy thủ Ukraine bị Nga bắt giữ hồi năm ngoái; nhà làm phim Oleg Sentsov; nhà báo Kyrylo Vyshynsky của hãng thông tấn RIA Novosti; ông Volodymyr Tsemakh - nhân chứng vụ bắn hạ máy bay MH17 của Malaysia năm 2014 làm 298 người thiệt mạng…

Trước đó, ngày 5-9, Tổng thống Putin nói rằng, việc trao đổi tù nhân “quy mô lớn” với Ukraine đang được hoàn tất và động thái này là “bước đi lớn hướng đến bình thường hóa quan hệ” với Kiev. Theo báo The Telegraph, sau khi đắc cử Tổng thống hồi tháng 4, ông Zelensky gây sốc cho giới tinh hoa chính trị ở Ukraine với tuyên bố sẽ đưa các tù nhân - công dân Ukraine trở về nước. Ông cam kết chấm dứt cuộc xung đột ở đông Ukraine, xảy ra từ năm 2014 sau khi bán đảo Crimea được sáp nhập Nga. Chính phủ Kiev cho biết, trong cuộc điện đàm mới đây, hai Tổng thống Putin và Zelensky đã bàn thảo về thời gian diễn ra hội nghị thượng đỉnh định dạng kiểu Normandy với sự tham gia của Nga, Ukraine, Pháp và Đức, nhằm giải quyết xung đột với lực lượng đòi độc lập ở miền đông Ukraine.

Theo Reuters, những diễn biến nói trên là dấu hiệu cho thấy quan hệ giữa Nga và Ukraine có thể “tan băng”, nhưng để bình thường hóa hoàn toàn quan hệ là một chặng đường dài. Chính Ukraine đưa ra đề nghị trao đổi tù nhân và việc thực hiện thỏa thuận được xem là chiến thắng của Tổng thống Zelenskiy, vốn là một diễn viên hài, không có kinh nghiệm chính trị.

Đại sứ quán Mỹ tại Kiev chúc mừng ông Zelenskiy. Tổng thống Mỹ Donald Trump hoan nghênh cả Nga lẫn Ukraine, đồng thời nói rằng việc hai nước trao đổi tù nhân là “bước tiến lớn hướng đến hòa bình”. Vốn thúc đẩy hội nghị thượng đỉnh Normandy 4 bên, Pháp cho rằng, việc trao đổi làm gia tăng niềm tin và thiện chí của cả hai nước để nối lại đối thoại. “Mọi người giờ đây có thể hy vọng kết thúc 5 năm xung đột”, Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian nói. Cuộc khủng hoảng ở đông Ukraine cũng là nội dung chính trong chương trình nghị sự của Hội đồng Hợp tác Pháp - Nga về các vấn đề an ninh, diễn ra vào ngày 9-9, với sự tham dự của ông Le Drian và Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Florence Parly.

VĨNH AN