Giải Nobel Y học năm 2019 được trao cho 3 nhà khoa học chuyên ngành miễn dịch là William G. Kaelin Jr. (Viện Y học Howard Hughes - Mỹ), Sir Peter J. Ratcliffe (Viện Francis Crick - Anh) và Gregg L. Semenza (Viện Kỹ thuật Tế bào John Hopkins - Mỹ) nhằm tôn vinh phát hiện về cách tế bào nhận biết và thích nghi với các mức độ oxy khác nhau, theo công bố của Hội đồng Giải thưởng Nobel thuộc Viện Karolinska (Thụy Điển) chiều 7-10.
 |
| Ba nhà khoa học William G. Kaelin Jr. (trái), Sir Peter J. Ratcliffe (giữa) và Gregg L. Semenza. Ảnh: nobelprize.org |
Trang web chính thức của giải thưởng Nobel (nobelprize.org) cho hay, 3 nhà khoa học nói trên đã xác định bộ máy phân tử điều chỉnh hoạt động của gen để đáp ứng với các mức độ oxy khác nhau - một trong những quá trình thích nghi thiết yếu nhất của sự sống. Nghiên cứu này đặt nền tảng cho sự hiểu biết của nhân loại về các mức độ oxy ảnh hưởng đến chuyển hóa tế bào và chức năng sinh lý, lý giải tại sao động vật có thể sống ở nhiều độ cao khác nhau; đồng thời mở đường cho những chiến lược đầy hứa hẹn trong việc điều trị bệnh thiếu máu, ung thư và nhiều bệnh khác.
Báo The Guardian dẫn lời Ủy ban Nobel cho hay, con người biết oxy cần thiết để duy trì sự sống. Song, cơ chế phân tử giúp các tế bào thích nghi khi nguồn cung cấp oxy giảm hoặc tăng vẫn là điều bí ẩn cho đến khi 3 nhà khoa học Kaelin, Ratcliffe và Semenza tìm ra. Khi cơ thể thiếu oxy, một loại phức hợp protein (được gọi là HIF) tăng lên. HIF nhanh chóng bị phá vỡ trong điều kiện oxy bình thường. Nhưng trong điều kiện oxy thấp, phức hợp protein này sẽ tích tụ, liên kết với các đoạn DNA gần gen của hormone erythropoietin (EPO). Lượng EPO tăng lên, thúc đẩy sản xuất các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể.
Nghiên cứu của 3 nhà khoa học có tác động rộng rãi đến mọi khía cạnh của cuộc sống, từ việc tập thể dục của con người, chứng sợ độ cao, điều trị vết thương, đến sự phát triển của thai nhi…
Với giải thưởng Nobel Y học, cả ba nhà khoa học sẽ chia nhau giải thưởng trị giá khoảng 913.000 USD. Năm 2016, “bộ ba” này đoạt Giải thưởng Nghiên cứu Y học Albert Lasker Basic, vốn được xem là “Giải Nobel của Mỹ”.
KHANG NINH
