Các nhà khoa học vừa tìm thấy bằng chứng mới nhất về một lượng nước khổng lồ tương đương một đại dương có thể bị mắc kẹt sâu bên trong lớp vỏ của sao Hỏa, qua đó làm dấy lên những câu hỏi mới về khả năng tồn tại sự sống trên hành tinh đỏ.
 |
| Các nhà khoa học cho biết hơn 3 tỷ năm trước, sao Hỏa có hồ, sông và đại dương trên bề mặt. Ảnh: Getty Images |
“Đại dương khổng lồ”
Theo SCMP, dữ liệu từ tàu đổ bộ Insight của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) cho phép các nhà khoa học ước tính rằng lượng nước ngầm nằm trong các vết nứt và lỗ rỗng nhỏ trong đá ở giữa lớp vỏ sao Hỏa, cách bề mặt sao Hỏa 11,5 - 20km có thể lấp đầy một đại dương sâu 1-2km trên hành tinh này.
Theo giới khoa học, hơn 3 tỷ năm trước, sao Hỏa không chỉ có hồ và sông mà còn có đại dương. Tuy nhiên, bầu khí quyển sao Hỏa thay đổi đột ngột, khiến nước dần biến mất và biến bề mặt hành tinh này trở nên khô cằn, bụi bặm như ngày nay. Nguyên nhân gây ra sự khô cạn nhanh chóng này đến nay vẫn chưa được làm rõ, dù giới nghiên cứu cho rằng đó là kết quả do hành tinh mất từ trường, va chạm với tiểu hành tinh hoặc sự sống vi khuẩn cổ đại. Cũng có giả thuyết cho rằng, nước có thể đã kết hợp vào các khoáng chất, bị chôn vùi dưới dạng băng hoặc thậm chí tồn tại ở dạng lỏng sâu bên trong lớp vỏ của hành tinh. Việc tìm ra đáp án chính xác và tìm hiểu nước đã trôi đi đâu khiến giới khoa học trăn trở nhiều năm qua. Do đó, phát hiện về “đại dương khổng lồ” mới nhất này có thể phần nào vén màn bí ẩn này.
The Guardian dẫn lời Tiến sĩ Vashan Wright, đồng tác giả của nghiên cứu từ Viện Hải dương học Scripps thuộc Đại học California San Diego (Mỹ), cho biết: “Ước tính lượng nước mà chúng tôi phát hiện lớn hơn mức được đề xuất để lấp đầy các đại dương cổ đại có thể có của sao Hỏa”. Trong biên bản của Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia, Wright và các đồng nghiệp báo cáo cách họ thực hiện các phép tính dựa trên dữ liệu trọng lực của sao Hỏa và các phép đo được ghi lại bởi tàu đổ bộ InSight của NASA. Các phép đo cho thấy tốc độ của sóng địa chấn - do động đất trên sao Hỏa và va chạm thiên thạch tạo ra - thay đổi theo độ sâu bên trong lớp vỏ của hành tinh đỏ như thế nào. Mặc dù tàu InSight không còn hoạt động nữa, các nhà khoa học vẫn tiếp tục phân tích dữ liệu thu thập được từ năm 2018 đến năm 2022, để tìm kiếm thêm thông tin bên trong sao Hỏa.
Đi tìm lời giải về nước
“Trên trái đất, nước ngầm dưới lòng đất thấm từ bề mặt và chúng tôi dự đoán quá trình này có thể đã xảy ra trên sao Hỏa. Sự thấm nước hẳn đã xảy ra trong thời kỳ lớp vỏ trên ấm hơn hiện nay”, ông Wright nói. Bằng cách nạp dữ liệu vào mô hình toán tương tự mô hình dùng để tìm tầng ngậm nước và mỏ dầu trên trái đất, nhóm nghiên cứu lập bản đồ cấu tạo sao Hỏa nhằm tìm độ dày lớp vỏ, độ sâu của lõi, thành phần lõi, thậm chí nhiệt độ bên trong lớp phủ. Kết quả nghiên cứu lớp vỏ sâu hơn hé lộ nhiều khả năng nó bao gồm lớp đá lửa nứt vỡ chứa đủ nước lỏng để lấp đầy đại dương sao Hỏa. Đây là dấu hiệu nước không thất thoát hết vào vũ trụ cách đây hàng tỷ năm mà thấm vào vỏ hành tinh.
Nghiên cứu cũng nêu ra khả năng hấp dẫn khác. “Sự hiện diện của nước không có nghĩa là có sự sống, nhưng nước được cho là một thành phần quan trọng đối với sự sống. Chúng ta biết rằng sự sống có thể tồn tại ở lớp sâu bên dưới bề mặt Trái đất, nơi có nước. Lớp vỏ giữa của sao Hỏa ít nhất cũng chứa một thành phần quan trọng cho khả năng sinh sống và sự sống như chúng ta biết”, Wright nói thêm. Đồng quan điểm, Bethany Ehlmann, Giáo sư khoa học hành tinh tại Viện nghiên cứu không gian Keck, nhận định, trên trái đất, nơi nào có nước lỏng, nơi đó có sự sống. Vì vậy nếu các tầng chứa nước lỏng hiện diện trên sao Hỏa, thì chúng là mục tiêu chính trong quá trình tìm kiếm sự sống.
Ở khía cạnh khác, Tiến sĩ Steven Banham của Đại học Hoàng gia London (Anh) nhận định, việc xác định nước lỏng trong lớp vỏ ở giữa của sao Hỏa cũng sẽ giúp các nhà địa vật lý và nhà địa chất hiểu được cấu trúc bên trong của hành tinh này và cách thức hoạt động của nó.
Mặc dù việc phát hiện nói trên là tin tốt cho những người theo dõi số phận của nước trên sao Hỏa sau khi các đại dương ở hành tinh đỏ biến mất hơn 3 tỷ năm trước, nhưng hồ chứa này sẽ không có nhiều tác dụng trong việc cung cấp nước cho một cộng đồng sinh sống trên sao Hỏa trong tương lai. Lý do là vì nguồn nước nằm sâu 11,5 - 20km bên dưới bề mặt sao Hỏa khiến việc tiếp cận đại dương bí mật này nằm ngoài năng lực kỹ thuật hiện nay của con người. Thực tế, ngay cả trên trái đất, việc khoan sâu như vậy cũng sẽ là thách thức lớn. Tính đến nay, hố khoan sâu nhất trên trái đất là hố khoan siêu sâu Kola mới chỉ đạt 12,2 km, theo Live Science.
THƯ LÊ
