Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan, một trong những cố vấn thân cận nhất của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đang ở Bắc Kinh (Trung Quốc) trong chuyến thăm ba ngày bắt đầu từ 27-8.
 |
| Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị (bên phải) gặp Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan tại Bắc Kinh ngày 27-8. Ảnh: AFP |
Đây là lần đầu tiên một cố vấn an ninh quốc gia Mỹ đến thăm Trung Quốc kể từ năm 2016. Chuyến đi là một phần trong những nỗ lực không ngừng của Washington nhằm quản lý mối quan hệ đang ngày càng phức tạp và cạnh tranh hơn giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, nhất là trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11-2024 và căng thẳng địa chính trị gia tăng trong khu vực.
Duy trì liên lạc thường xuyên
Chuyến thăm của ông Sullivan diễn ra sau một loạt cuộc gặp cấp cao giữa giới chức Mỹ và Trung Quốc, trong đó có chuyến thăm của Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, nhằm tái khởi động quan hệ ngoại giao song phương kể từ tháng 11-2022. Ngày 27-8, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tổ chức vòng giao lưu chiến lược Trung-Mỹ mới với ông Sullivan tại Bắc Kinh, theo Tân Hoa xã. Ông Vương Nghị hy vọng các cuộc trao đổi sâu rộng thúc đẩy quan hệ Trung-Mỹ, theo tầm nhìn của hội nghị thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai nước tại San Francisco (Mỹ), vượt qua những xáo trộn và loại bỏ những trở ngại để thực sự đạt được sự phát triển ổn định, lành mạnh và bền vững.
Theo Foreign Policy, ông Sullivan gặp Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị 4 lần trước đó ở nhiều nơi trên thế giới, nhưng có lẽ ông vẫn muốn đến Trung Quốc lần này sau khi chứng kiến các đồng nghiệp của mình được Bắc Kinh tiếp đón nồng hậu và trọng thị thế nào thời gian qua. Global Times dẫn nhận định của các chuyên gia Trung Quốc cho biết, hai bên đã duy trì liên lạc thường xuyên qua các kênh khác nhau trong năm và chuyến thăm của ông Sullivan cho thấy Mỹ muốn duy trì loại hình liên lạc này. Trung Quốc cũng có thể coi đây như một cơ hội để giúp Mỹ hợp lý và lý trí hơn khi xử lý quan hệ song phương.
Các quan chức Mỹ cũng đang nỗ lực để đạt một số tiến bộ trong các lĩnh vực hợp tác cụ thể trước khi nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden kết thúc. Trong vài tuần gần đây, các quan chức Trung Quốc đến Washington để thảo luận về vấn đề thuốc giảm đau có thể gây nghiện fentanyl, trong khi các quan chức của Bộ Tài chính Mỹ cũng đến Thượng Hải. Ông John Podesta, đặc phái viên về khí hậu quốc tế của ông Biden, dự kiến sớm thăm Trung Quốc.
Với chuyến thăm của ông Sullivan và khả năng sẽ có cuộc gặp giữa Tổng thống Joe Biden và Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối năm 2024, bên lề các hội nghị thượng đỉnh G-20 hoặc Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), giới quan sát tự hỏi có phải Trung Quốc đang cố gắng đạt một số thành tựu ngoại giao trước khi đối mặt với khả năng tái nhiệm của ông Trump?
Mục tiêu của Bắc Kinh
Trong cuộc họp báo trước chuyến thăm Trung Quốc của ông Sullivan, một quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ tiếp tục xây dựng và phát triển mối quan hệ và kết quả thực chất và mang tính xây dựng trước đó với ông Sullivan, đồng thời cũng sẽ gây sức ép với Washington về những vấn đề quan ngại, bao gồm các biện pháp kinh tế “phi lý” mà chính quyền Biden đã áp dụng với Trung Quốc. “Trung Quốc yêu cầu Mỹ ngừng chính trị hóa và an ninh hóa các vấn đề kinh tế và thương mại”, Foreign Policy trích dẫn từ bản tóm tắt của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Tuy nhiên, những tiến triển dự kiến trong quan hệ song phương sẽ còn hạn chế. “Vào thời điểm này, Trung Quốc xem chính quyền của ông Biden chỉ là tạm thời trước kỳ bầu cử. Vì vậy, đối với Trung Quốc, họ có thể không sốt sắng để đàm phán bất cứ thỏa thuận lớn nào với chính quyền ông Biden trừ khi họ được đề nghị điều gì đó thực sự có giá trị”, bà Yun Sun, Giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson (Mỹ) nhận định với Foreign Policy.
Cũng trên tạp chí này, ông Da Wei, Giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Thanh Hoa, nhận định: “Ở mức tối thiểu, Trung Quốc đặt mục tiêu duy trì động lực trong mối quan hệ song phương khi các dòng chảy chính trị tại Mỹ đang thay đổi”. Theo ông, việc ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Kamala Harris đang có kết quả thăm dò về mức độ ủng hộ mạnh hơn so với ông Biden khiến việc hợp tác với chính quyền ông Biden trở nên có giá trị hơn... vì một chính quyền Harris trong tương lai (nếu có) sẽ có sự tiếp tục mạnh mẽ hơn là thay đổi.
Dù chưa rõ vai trò của ông Sullivan, nếu có, trong chính quyền Harris tương lai, song có thể thấy Bắc Kinh phần nào cũng quan tâm việc tiếp tục đầu tư vào mối quan hệ cá nhân với ông. “Theo hiểu biết của tôi, quan điểm chung của giới tinh hoa Trung Quốc là dù Tổng thống Biden có thể đang ở cuối sự nghiệp chính trị của mình nhưng ảnh hưởng chính sách và chính trị của ông Sullivan được kỳ vọng sẽ còn tồn tại trong thời gian dài,” ông Jing Qian, Giám đốc điều hành Trung tâm Phân tích Trung Quốc của Viện Chính sách Xã hội châu Á, nhận định với Foreign Policy.
TRẦN ĐẮC LUÂN
