Ngay sau khi ông Ismail Haniyeh, thủ lĩnh chính trị của Hamas bị ám sát tại thủ đô Tehran (Iran), chính quyền nước này nhiều lần khẳng định sẽ tấn công đáp trả Israel vốn được cho là thủ phạm gây ra vụ việc. Tuy nhiên, tại sao đến nay Iran vẫn chưa thực hiện kế hoạch này?
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamanei từng khẳng định quyết tâm đáp trả Israel vì danh dự của quốc gia. Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Iran, ông Nasser Kanaani, cũng nhấn mạnh, Iran muốn thiết lập ổn định khu vực, nhưng mục tiêu này chỉ có thể đạt được bằng cách trừng phạt kẻ gây hấn và tạo ra sự răn đe chống lại “chủ nghĩa phiêu lưu” của Israel. Tướng Hossein Salami, Tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, cũng cảnh báo, Israel sẽ phải nhận sự trừng phạt vào thời điểm thích hợp. Với sự quyết liệt đó của Iran, lãnh đạo các nước Mỹ, Anh, Pháp, Đức và Ý ngày 12-8 ra tuyên bố kêu gọi Iran ngừng các mối đe dọa liên tục về một cuộc tấn công quân sự nhằm vào Israel, đồng thời cùng thảo luận hậu quả nghiêm trọng đối với an ninh khu vực nếu cuộc tấn công như vậy xảy ra. Tổng thống Mỹ Joe Biden, đồng minh chủ chốt của Israel, kêu gọi Iran không trả đũa Israel và không làm leo thang căng thẳng ở Trung Đông, nhưng mặt khác Mỹ điều các tàu sân bay, tàu chiến, các phi đội không quân và triển khai nhiều phương án tác chiến nhằm vào Iran; chấp thuận thương vụ bán vũ khí mới trị giá gần 20 tỷ USD cho Israel.
Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã chuẩn bị ở mức cao nhất về cả tấn công và phòng thủ. IDF đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến ở Trung Đông, đặc biệt là các hành động của Iran và Hezbollah. Chính quyền Israel yêu cầu người dân dự trữ thực phẩm và nước trong các phòng an toàn. Các bệnh viện lên kế hoạch chuyển bệnh nhân xuống các khoa dưới lòng đất, dự trữ máu. Đồng thời, các đội cứu hộ được bố trí tại nhiều địa điểm ở các thành phố.
Tuy nhiên, Iran vẫn chưa tiết lộ thời gian, cách thức để động binh đáp trả Israel. Theo Axios, Iran chứng kiến các cuộc tranh luận nội bộ xung quanh vấn đề trả đũa Israel. Có nguồn tin cho biết tân Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian, người theo đường lối cải cách và thân thiện, đã kiến nghị ông Khamenei kiềm chế tấn công trả đũa Israel dù trước đó cũng giữ quan điểm “cố gắng có quan hệ thân thiện với tất cả quốc gia, ngoại trừ Israel”. Ông Pezeshkian cảnh báo, nếu cuộc chiến toàn diện xảy ra, Israel sẽ nhắm vào cơ sở hạ tầng và nguồn năng lượng của Iran, có thể làm tê liệt kinh tế Iran vốn đang gặp khó do lệnh cấm vận của phương Tây.
Ở khía cạnh khác, Dong Manyuan, thành viên cấp cao Viện nghiên cứu quốc tế Trung Quốc (CIIS), phân tích: “Iran hiện đang tuân theo nguyên tắc là sẽ trừng phạt Israel, nhưng đồng thời tránh xung đột trực tiếp với Israel, có nghĩa việc trả đũa sắp tới sẽ là hành động chung giữa Iran và các đối tác “trục kháng chiến” của nước này” một cách có trọng điểm, đạt hiệu quả cao nhất. Để làm điều đó, có thể phải mất thời gian nhất định để chuẩn bị, vì Iran cần trao đổi thông tin tình báo với các đối tác có liên quan, chẳng hạn như Hezbollah, Hamas, nhóm Houthi có vũ trang của Yemen và lực lượng dân quân Shia của Iraq, đồng thời đưa ra phán đoán chắc chắn về tình hình quân sự hiện tại của Israel. Sau đó, họ sẽ đặt mục tiêu tấn công, phân chia nhiệm vụ và xác định thời điểm hoặc khoảng thời gian phù hợp để hành động.
Trong diễn biến liên quan, các bên trung gian hy vọng Iran có thể từ bỏ kế hoạch tấn công Israel nếu thỏa thuận ngừng bắn tại dải Gaza giữa Israel và Hamas sớm đạt được. Tuy nhiên, phái bộ của Iran tại Liên Hợp Quốc cho biết, hành động trả đũa của Tehran đối với vụ ám sát ông Haniyeh hoàn toàn không liên quan đến lệnh ngừng bắn ở Gaza; đồng thời khẳng định Iran có quyền tự vệ. Vấn đề của Iran lúc này chỉ là quyết định sẽ trả đũa Israel như thế nào để vừa đạt mục tiêu răn đe mà vẫn không làm leo thang căng thẳng trong khu vực, đồng thời không làm suy giảm vị thế của Iran theo như kỳ vọng của tân Tổng thống Pezeshkian. Iran sẽ phải tính toán kỹ lưỡng về mức độ và quy mô cuộc tấn công vì nếu vượt tầm kiểm soát của các bên có liên quan, nó có thể sẽ gây hậu quả thảm khốc cho chính Iran và toàn bộ khu vực Trung Đông.
LÊ MINH HÙNG
