Quan hệ kinh tế Nga - Ấn Độ đang chứng kiến sự chuyển biến mạnh mẽ trong những năm gần đây, chuyển từ hợp tác quân sự sang tập trung vào thương mại dầu mỏ và hàng hóa. Với kim ngạch thương mại tăng đột biến lên 65 tỷ USD vào năm 2023, Ấn Độ trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Nga.
Trước đây, trụ cột chính trong quan hệ song phương là hợp tác quân sự - kỹ thuật. Tuy nhiên, lĩnh vực này dần suy giảm khi Ấn Độ giảm mua sắm vũ khí và công nghệ quân sự từ Nga. Thương mại song phương cũng trì trệ, chỉ dao động quanh mức 10-11 tỷ USD. Tuy nhiên, cục diện đã thay đổi hoàn toàn kể từ năm 2022 khi hoạt động thương mại giữa hai nước được tăng cường đáng kể. Theo RT, Ấn Độ đã vươn lên trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Nga, với kim ngạch thương mại song phương tăng vọt lên 49 tỷ USD trong năm 2022 và đạt 65 tỷ USD vào cuối năm 2023.
Ấn Độ nổi lên như một trong những nước tiêu thụ dầu mỏ chính của Nga kể từ năm 2022, bất chấp sự chỉ trích công khai từ các đối tác phương Tây của New Delhi. Năm 2021, dầu và nhiên liệu khoáng sản chỉ chiếm 5,2 tỷ USD trong tổng kim ngạch 12 tỷ USD của hai nước. Bước sang năm 2022, trong tổng kim ngạch 49 tỷ USD, nhập khẩu dầu đã chiếm tới 38 tỷ USD. Xu hướng tương tự cũng được ghi nhận trong năm 2023 với 54 tỷ USD trong tổng số 65 tỷ USD là từ nhập khẩu dầu.
Theo Reuters, nhu cầu của Ấn Độ đối với dầu của Nga ngày càng tăng. Chỉ tính riêng trong tháng 7-2024, nước này nhập kỷ lục 2,07 triệu thùng dầu/ngày từ Nga. Con số này tăng 4,2% so với tháng 6-2024 và tăng 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đẩy mạnh nhập khẩu dầu của Nga với mức giá giảm sau khi các nước phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt Nga và giảm nhập khẩu năng lượng của nước này. Theo The Hindu, Ấn Độ khó có thể cắt giảm nguồn cung dầu thô từ Nga dưới thời chính quyền Tổng thống đắc cử Donald Trump do giá mua dầu thô từ Nga rất có lợi.
Bên cạnh dầu mỏ, thương mại và các mặt hàng khác cũng có những thay đổi đáng chú ý. Nhập khẩu phân bón từ Nga và Ấn Độ tăng mạnh từ mức trung bình 600 triệu USD lên đến 3 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2023. Các mặt hàng như đá quý, kim loại, đồ trang sức, thực phẩm cũng ghi nhận mức tăng trưởng tích cực. Nga đang tìm cách mở rộng danh mục hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ. Tháng 11-2022, Moscow gửi danh sách gồm hơn 500 mặt hàng cần nhập khẩu, bao gồm các bộ phận cho ô-tô, tàu hỏa và máy bay.
Với xu hướng hiện tại, dự báo thương mại giữa hai nước trong giai đoạn 2024-2025 sẽ tiếp tục tăng trưởng. Theo RT, giới chức Nga khẳng định mối quan hệ đối tác chiến lược bền chặt và mở rộng giữa Nga-Ấn Độ sau chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đến Nga trong tháng 7-2024. Hai nước nhất trí triển khai chương trình hợp tác cho đến năm 2030 nhằm phát triển thương mại, nông nghiệp, thực phẩm, năng lượng, hợp tác công nghiệp và lĩnh vực công nghệ cao. Một hợp đồng dài hạn về cung cấp dầu và sự tham gia của các doanh nghiệp Ấn Độ vào các dự án khí đốt cũng đang được xem xét. Ấn Độ khẳng định quan tâm đến việc mở rộng hợp tác với tập đoàn năng lượng Rosneft của Nga.
Hiện, Ấn Độ và Nga đặt mục tiêu thương mại song phương vượt 100 tỷ USD vào năm 2030. Theo India Today, tại diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ - Nga gần đây tại thành phố Mumbai, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Jaishankar cho biết, thương mại song phương giữa hai nước hiện đạt 66 tỷ USD. Vì thế, mục tiêu kim ngạch trao đổi vượt mức 100 tỷ USD vào năm 2030 là hoàn toàn thực tế. Tuy nhiên, theo ông Jaishankar, cán cân thương mại cần điều chỉnh, trong đó nhanh chóng giải quyết các rào cản phi thuế quan và các trở ngại về quy định. Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ cũng nêu ra 10 lĩnh vực phát triển quan trọng để tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư giữa hai nước.
NGHI VĂN
