Xung đột tại Lebanon leo thang kể từ cuối tháng 9-2024 khi Israel phát động cuộc tấn công lớn vào Hezbollah sau các vụ đụng độ ở biên giới. Bộ Y tế Lebanon cho biết, đến nay có 2.822 người đã thiệt mạng và 12.937 người bị thương ở cả hai phía, đẩy hàng triệu người dân phải rời nhà cửa đi di tản khi kể từ khi giao tranh xuyên biên giới nổ ra từ ngày 8-10-2023 đến nay, khiến xung đột leo thang có nguy cơ lan rộng ra cả khu vực Trung Đông.
Trước diễn biến ngày càng phức tạp, Liên Hợp Quốc (LHQ), Liên minh châu Âu (EU), Liên đoàn Arab (AL)... cũng như nhiều quốc gia khác lên tiếng kêu gọi hai bên ngừng bắn ngay lập tức, tìm kiếm giải pháp hòa bình. Trong đó đáng chú ý là Mỹ, quốc gia đồng minh số 1 của Israel ở khu vực đồng thời cũng có ảnh hưởng nhất định với Lebanon, cử đặc phái viên Amos Hochstein đến Trung Đông để tìm kiếm thỏa thuận ngừng bắn.
Ngày 18-11, NNA dẫn thông báo của ông Ali Hassan Khalil, trợ lý Chủ tịch Quốc hội Lebanon Nabih Berri cho biết, Chính phủ Lebanon đã phản hồi bằng văn bản đến đại sứ Mỹ Lisa Johnson tại Beirut, đồng thời cho hay nước này và nhóm Hezbollah chấp nhận dự thảo thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ đưa ra để chấm dứt xung đột Hezbollah - Israel. Thủ lĩnh Hezbollah vừa mới bổ nhiệm Naim Qassem cũng tuyên bố nhóm này đã xem xét đề xuất ngừng bắn và gửi lại phản hồi.
Theo Haaretz, đề xuất ngừng bắn gồm 3 giai đoạn: Hezbollah rút lực lượng khỏi phía bắc sông Litani; quân đội Israel rời khỏi phía nam Lebanon và cuối cùng là đàm phán giữa Israel và Lebanon về cột mốc tại khu vực biên giới. Bên cạnh đó, một tổ chức quốc tế do Mỹ dẫn đầu sẽ nhận nhiệm vụ giám sát lệnh ngừng bắn.
Ngay sau đó, Axios ngày 19-11 cho hay, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ tại Trung Đông Amos Hochstein cảnh báo Đại sứ Israel tại Washington Yechiel Leiter rằng nếu chính quyền Israel không ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn với Lebanon trong những ngày tới, ông sẽ ngừng làm trung gian hòa giải trong các cuộc đàm phán và chỉ được khởi động lại sau khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống vào ngày 20-1-2025.
Trước áp lực mạnh mẽ của dư luận cũng như những diễn biến thực tế, The Times of Israel ngày 24-11 đưa tin, Israel đã tạm thời chấp nhận các điểm chính trong lệnh ngừng bắn tại Lebanon do Mỹ hậu thuẫn. Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang cân nhắc cách công bố thỏa thuận này ra công chúng, với giả định rằng thỏa thuận sẽ được Hezbollah chấp thuận. Nhưng Israel cũng kỳ vọng có thể nhận văn bản từ Washington, trong đó công nhận quyền của Tel Aviv được phép tiến hành hoạt động quân sự nếu Hezbollah vi phạm thỏa thuận ngừng bắn mà không có sự can thiệp từ phía quân đội Lebanon và các lực lượng quốc tế.
Như vậy, ở khía cạnh nào đó có thể thấy rằng các bên liên quan sẽ sớm ký kết thỏa thuận ngừng bắn ở Lebanon để chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu, nhằm tạo điều kiện để người dân Israel và Lebanon trở về nhà an toàn ở cả hai bên biên giới và không còn cảnh thương vong diễn ra hằng ngày. Nhưng liệu đó có phải là thỏa thuận bền vững hay chỉ là tạm thời vẫn còn là câu hỏi lớn. Đặc biệt, bản chất dẫn tới hàng loạt các biến cố ở khu vực Trung Đông nhiều thập kỷ qua vẫn chưa được “hóa giải”, quyền thành lập một nhà nước Palestine độc lập cùng tồn tại bên cạnh nhà nước Do thái vẫn còn bỏ ngỏ và lời tuyên bố “sắc lạnh” của Thủ tướng Netanyahu rằng “sẽ quyết tâm tiêu diệt đến cùng lực lượng Hezbollah”. Vẫn có lo ngại động thái hiện nay của Israel chỉ là bước đi mang tính chất “làm quà” và tạm thời trấn an sự phẫn nộ của dư luận đối với Tel Aviv khi hàng vạn thường dân thương vong sau hơn một năm bùng phát cuộc xung đột Israel-Hezbollah trên đất nước Lebanon.
Vì ông Trump từng tuyên bố muốn chấm dứt các điểm nóng xung đột ở Trung Đông, nên trước đó ngày 14-11, The Washington Post dẫn lời một quan chức Israel bình luận: “Có thể hiểu rằng Israel sẽ tặng cho ông Trump một điều gì đó... và vào tháng 1-2025 sẽ có một thỏa thuận về Lebanon”. Ông Frank Lowenstein, cựu đặc phái viên về các cuộc đàm phán Israel - Palestine dưới thời Tổng thống Barack Obama, bình luận, Thủ tướng Netanyahu sẽ chỉ tập trung vào việc làm hài lòng ông Trump mà thôi.
LÊ MINH HÙNG
