Từng bị chế giễu là những nền kinh tế yếu kém, các quốc gia Nam Âu đã vươn lên thành nhóm dẫn đầu về tăng trưởng, thách thức vị thế thống trị truyền thống của Bắc Âu và viết lại câu chuyện kinh tế của “lục địa già”.
 |
| Pepe Gonzalez, thành viên trong gia đình sở hữu nhà hàng Botín, cho biết kể từ sau Covid-19, ngày càng có nhiều người dân Madrid đến ăn tại nhà hàng này. Ảnh: Ivana Larrosa/Insider |
Những bàn ăn chật kín tại nhà hàng Sobrino de Botín ở trung tâm thành phố Madrid, nhà hàng lâu đời nhất thế giới theo sách kỷ lục Guinness, là minh chứng sống động nhất cho sự hồi sinh của nền kinh tế Tây Ban Nha. Mười lăm năm trước, khi khủng hoảng nợ công càn quét châu Âu, khu phố này vắng tanh với hàng loạt cửa tiệm đóng cửa. Giờ đây, nó là biểu tượng cho sự thịnh vượng trở lại của các nền kinh tế Nam Âu.
Kỳ tích từ Địa Trung Hải
Theo xếp hạng mới nhất của tạp chí The Economist về hiệu quả kinh tế năm 2024 dựa trên 5 chỉ số quan trọng (GDP, thị trường chứng khoán, lạm phát cơ bản, thất nghiệp và thâm hụt ngân sách), Tây Ban Nha vươn lên dẫn đầu trong số 37 nền kinh tế phát triển. Với tốc độ tăng trưởng GDP 3,5%, chỉ sau Israel (6,7%) và Hy Lạp (3,7%), Tây Ban Nha đã vượt xa các nền kinh tế lớn truyền thống như Đức, Anh và Pháp. Thị trường chứng khoán nước này cũng tăng ấn tượng 17,1%, trong khi lạm phát được kiểm soát ở mức 2,4%.
Không chỉ Tây Ban Nha, các nước Nam Âu khác cũng ghi nhận những bước tiến đáng kể. Hy Lạp và Ý, từng là biểu tượng của khủng hoảng trong khối Eurozone, đã lọt vào top 5 nền kinh tế xuất sắc nhất năm 2024 của The Economist. Top 10 của bảng xếp hạng này bao gồm: Tây Ban Nha, Ireland, Đan Mạch, Hy Lạp, Ý, Colombia, Israel, Lithuania, Thụy Sĩ và Hàn Quốc.
Một trong những động lực chính cho sự phục hồi này là thị trường lao động cải thiện mạnh mẽ. Tỷ lệ thất nghiệp tại Hy Lạp, Ý và Tây Ban Nha đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Đặc biệt, Ý có bước tiến ấn tượng khi giảm 1,4 điểm phần trăm tỷ lệ thất nghiệp kể từ đầu năm. Theo các chuyên gia của The Economist, làn sóng nhập cư đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế của khu vực này, điển hình như ở Tây Ban Nha.
Kỷ luật tài khóa cũng là một yếu tố then chốt. Trong khi nhiều nước vẫn đang vật lộn với thâm hụt ngân sách, Tây Ban Nha đã kiểm soát thâm hụt cơ bản (không tính lãi vay) ở mức -0,6% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước khác, theo trang La Vanguardia. Bà María José Montero, Phó Thủ tướng Tây Ban Nha, nhấn mạnh thành công của các chính sách hiện tại với Catalan News: “Các chính sách của Thủ tướng Sánchez là một thành công: kinh tế đang tăng trưởng, tạo việc làm, mở rộng quyền lợi và giảm thâm hụt công.
Dù vậy, thách thức vẫn còn đó. GDP bình quân đầu người của Tây Ban Nha chưa tăng tương xứng với tăng trưởng tổng thể. Nợ công vẫn ở mức đáng lo ngại, trong khi các rủi ro chính trị và địa chính trị đang gia tăng.
Gió đã đổi chiều
Trong khi các nền kinh tế Nam Âu đang thăng hoa, các cường quốc phía bắc lục địa lại cho thấy dấu hiệu suy yếu đáng ngạc nhiên. The Economist ghi nhận: “Những gã khổng lồ Bắc Âu gây thất vọng với kết quả kém của Anh và Đức”. Đặc biệt, Đức, vốn được coi là đầu tàu kinh tế châu Âu, đang vật lộn với chi phí năng lượng cao và sự trì trệ trong ngành sản xuất.
Tình hình không khả quan hơn ở Anh. Trong bảng xếp hạng 37 nền kinh tế, Anh đứng ở vị trí thứ 31, phản ánh những thách thức nghiêm trọng mà quốc gia này đang đối mặt. The Economist chỉ ra rằng quỹ đạo nợ của Anh đang xấu đi; ngân sách mới nhất không thể cải thiện tài chính công.
Khi nhìn về tương lai, câu chuyện của các nền kinh tế Nam Âu không chỉ là một bài học về khả năng phục hồi, mà còn là minh chứng cho thấy sự thay đổi có thể đến từ những nơi ít được kỳ vọng nhất. Như The Economist kết luận: “Ít nhất là hiện tại, Tây Ban Nha, Hy Lạp và Ý - những nước từng bị các nước láng giềng phía bắc xem nhẹ- có thể ăn mừng sự hồi sinh kinh tế của họ”.
Nhìn về phía trước, The Economist cảnh báo những thách thức mới trong năm 2025. Gần một nửa dân số thế giới đã trải qua các cuộc bầu cử trong năm 2024, với nhiều lãnh đạo mới được mô tả là “khó đoán”. Thương mại toàn cầu đang bị đe dọa, nợ chính phủ ngày càng tăng và thị trường chứng khoán không còn nhiều dư địa để tăng trưởng. Tuy nhiên, câu chuyện từ Nam Âu vẫn là nguồn cảm hứng cho các nền kinh tế đang gặp khó khăn. Sự hồi sinh của họ cho thấy với những cải cách đúng đắn và kiên trì, không có khó khăn nào là không thể vượt qua. Từ những nền kinh tế bị chế giễu là “PIGS” (viết tắt chữ cái đầu tên các nước: Portugal (Bồ Đào Nha), Italy (Ý), Greece (Hy Lạp), và Spain (Tây Ban Nha)), các quốc gia Nam Âu đã vươn lên thành những ngôi sao sáng của châu Âu, viết lại câu chuyện thành công của họ và truyền cảm hứng cho cả thế giới.
TRẦN ĐẮC LUÂN
