Trong hơn nửa thế kỷ qua, khu vực Trung Đông luôn chìm trong bất ổn do các cuộc chiến tranh xâm lược, xung đột sắc tộc, xung đột tôn giáo, khủng bố cùng nhiều vấn đề khác làm hàng triệu người thiệt mạng, cả chục triệu người phải rời nơi cư trú... Đồng hành với tình trạng bất an đó là cuộc xung đột kéo dài giữa Palestine - Israel.
Để chấm dứt cuộc xung đột đó, cộng đồng quốc tế, trong đó có Mỹ, đứng ra làm trung gian hòa giải. Tuy nhiên, do có khá nhiều dị biệt giữa các bên liên quan nên vấn đề hòa bình cho khu vực này vẫn còn xa vời.
Điều đáng nói ở đây là trong khi Palestine và Israel chưa thể quay trở lại bàn đàm phán thì Mỹ có ý định di chuyển Đại sứ quán Mỹ ở Israel từ Tel Aviv về Jerusalem và Tổng thống Donald Trump dự kiến công bố Jerusalem là thủ đô của Israel vào chiều 6-12 (sáng sớm 7-12, giờ Việt Nam).
Động thái của Mỹ sẽ là một “gáo nước lạnh” dội vào tiến trình hòa bình Trung Đông, mà các bên có liên quan trong nhiều năm qua đã và đang dày công tạo dựng. Ngay lập tức, nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế đã lên tiếng phản đối hành động của Mỹ.
Văn phòng Tổng thống Mahmoud Abbas cho biết, nhà lãnh đạo Palestine đã cảnh báo Tổng thống Mỹ về những tác động nguy hiểm của bước đi này đối với các nỗ lực hòa bình tại Trung Đông, an ninh và ổn định của khu vực cũng như thế giới. Người phát ngôn của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, ông Nabil Abu Rdeneh, cho rằng việc Mỹ dời Đại sứ quán là hành động “không thể chấp nhận” đối với người dân Palestine.
Trung Quốc cảnh báo, kế hoạch của ông Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel có thể thổi bùng căng thẳng trong khu vực. Trong khi đó, lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei cho rằng ý định này của Mỹ là dấu hiệu về sự bất lực và thất bại của Washington. “Bất cứ điều gì Mỹ muốn làm, họ thực hiện điều đó theo cách chống lại đạo Hồi”, ông Ali Khamenei nói.
Đáng chú ý, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan đe dọa cắt đứt quan hệ ngoại giao với Israel nếu chuyện này xảy ra và coi Tổng thống Trump, Jerusalem là “lằn ranh đỏ của người Hồi giáo”. Phó Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Bekir Bozdag nói rằng, nếu tình trạng hiện tại của Jerusalem thay đổi và bước tiếp theo được thực hiện, đó sẽ là một thảm họa lớn. “Điều đó sẽ phá hủy hoàn toàn tiến trình hòa bình vốn dễ đổ vỡ trong khu vực, đồng thời dẫn đến những mâu thuẫn, tranh chấp và bất ổn mới”, ông Bekir Bozdag nhận định.
Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) sẽ nhóm họp tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 13-12 để đưa ra phản ứng đối với quyết định của Mỹ. Liên đoàn Arab (AL), Jordan và Palestines cũng yêu cầu mở cuộc họp khẩn cấp các ngoại trưởng Arab, dự kiến diễn ra vào ngày 9-12, để thảo luận về kế hoạch của ông Trump. Trước đó, các nước thành viên AL ra tuyên bố chung nhấn mạnh, động thái như vậy sẽ tạo ra cuộc tấn công rõ rệt nhằm vào khối Arab và những quyền của người Palestine cũng như tất cả cộng đồng Hồi giáo, Cơ đốc giáo.
Những phản ứng trên cho thấy sự bất bình của cộng đồng quốc tế ở mức độ cao như thế nào một khi Mỹ đơn phương đưa ra quyết định như vậy. Bởi lẽ, tình trạng của Jerusalem là một trong những vấn đề gây tranh cãi kéo dài trong cuộc xung đột giữa Israel và Palestine. Israel tuyên bố toàn bộ Jerusalem là thủ đô của mình, trong khi Palestine muốn đông Jerusalem - bị Israel chiếm đóng trong cuộc chiến Trung Đông năm 1967 - là thủ đô của nhà nước Palestine độc lập trong tương lai. Cộng đồng quốc tế phần lớn cho rằng, quy chế cuối cùng của Jerusalem cần được giải quyết thông qua đàm phán.
Hãng AP nhận định, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel có thể gây ra những hậu quả khó lường đối với khu vực. Quyết định cũng có thể châm ngòi cho bạo lực, làm chệch hướng kế hoạch hòa bình mà Mỹ đang soạn thảo đối với Trung Đông ngay cả trước khi kế hoạch này được xúc tiến; đồng thời cũng khiến những đồng minh chủ chốt của Mỹ ở thế giới Arab và phương Tây nổi giận.
Nếu Mỹ một khi quyết định “đổ thêm dầu vào lửa” sẽ đồng nghĩa là tác nhân trực tiếp gây ra thảm họa cho Trung Đông, chứ không phải là quốc gia dẫn dắt đi tìm kiếm nền hòa bình bền vững cho khu vực này như chính người đứng đầu Nhà Trắng từng tuyên bố.
TUYẾT MINH
