Ngành sư phạm đang kén người tài?

“Chuột chạy cùng sào mới vào sư phạm”, câu thành ngữ xuất hiện trong những năm 80 của thế kỷ XX dường như đang là nỗi ám ảnh của nhiều học sinh khi đặt bút viết vào hồ sơ đăng ký dự thi đại học, cao đẳng. Nhiều học sinh có học lực giỏi đã không đủ dũng cảm đăng ký dự thi vào ngành sư phạm. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đầu vào cũng như chất lượng đào tạo của các trường sư phạm. Liệu có xảy ra tình trạng ngành sư phạm đang kén người tài?

Khi bàn về những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngành sư phạm, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, để xây dựng và phát triển ngành giáo dục, phải chọn được những người ưu tú nhất làm thầy cô giáo, chọn được những sinh viên (SV) giỏi nhất vào học ngành sư phạm.
 
Có thể khẳng định, chất lượng của đội ngũ giáo viên phụ thuộc nhiều vào chất lượng đào tạo SV ngành sư phạm của các trường đại học, cao đẳng. Để đào tạo được những SV giỏi, đáp ứng được yêu cầu của xã hội, các trường đại học, cao đẳng sư phạm cần thu hút được những người thực sự có “chất” theo học. Tuy nhiên hiện nay, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan khác nhau, một bộ phận học sinh có học lực xếp loại giỏi ở các trường THPT đang có xu hướng quay lưng lại với ngành học sư phạm, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đầu vào của ngành đào tạo đặc thù này.

Nghề dạy học vốn được xem là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý, người giáo viên được vinh danh là “kỹ sư tâm hồn”, “người gieo hạt cho tương lai”. Điều này chứng tỏ xã hội rất đề cao, coi trọng vai trò của người giáo viên. Mặc dầu vậy, trong quan niệm của nhiều học sinh phổ thông hiện nay, những ngành học được xem là “hot” là: Bách khoa, Giao thông, Tài chính, Ngân hàng, Bưu chính viễn thông…

Ngành sư phạm chỉ được xếp vào hàng “chiếu dưới”. Không nằm trong tầm ngắm của nhiều học sinh có học lực giỏi, tỷ lệ chọi không gay gắt, dẫn đến chất lượng đầu vào bị ảnh hưởng. Những năm qua, các khoa, ngành sư phạm được phép không thu học phí đối với SV. Nhưng dường như chính sách ưu đãi này chỉ còn sức hấp dẫn với những SV có hoàn cảnh khó khăn mà không còn đủ lực để níu kéo những SV có học lực loại giỏi thi vào ngành sư phạm.
 
Được biết, mới đây Bộ GD&ĐT đã có chủ trương từ năm học 2008, SV ngành sư phạm cũng sẽ phải đóng học phí như SV các ngành học khác. Động thái mới này của Bộ GD&ĐT khiến các khoa, ngành đào tạo sư phạm không khỏi quan ngại về chất lượng đầu vào của SV. Theo khảo sát của Bộ GD&ĐT, tỷ lệ SV sư phạm tốt nghiệp đại học năm học 2004-2005 đạt loại trung bình là 48,4%, năm học 2005-2006 là 52,1%; tỷ lệ tương ứng ở hệ đào tạo cao đẳng là 50,8% và 49,3%. Chất lượng đầu vào không cao đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đầu ra của SV.

Tình trạng nhiều học sinh THPT có học lực xếp loại giỏi không mấy mặn mà với ngành sư phạm, trước hết là bởi cơ hội tìm việc làm sau khi ra trường đã và đang trở nên khó khăn. Đây cũng là hệ quả của việc tuyển sinh tràn lan, thiếu sự tính toán, khảo sát của các trường ĐH, CĐ bấy lâu nay. Số lượng giáo viên hiện nay đã không còn trong tình trạng thiếu trầm trọng như nhiều năm trước. Hiện tượng bão hòa về nhu cầu tuyển dụng giáo viên bắt nguồn từ việc cung vượt cầu. Tình trạng trên là khá phổ biến ở các vùng đồng bằng, nhất là vùng thành phố, thị xã.

Sau 4 năm miệt mài học tập, ra trường, cầm trên tay tấm bằng đại học, nhiều SV sư phạm cảm thấy hoang mang về tương lai của mình. Một bộ phận trong số này đã phải chuyển sang làm nghề khác. Bên cạnh đó, so với nhiều ngành nghề khác, chế độ lương bổng, phụ cấp của giáo viên vẫn còn thấp. Đồng lương eo hẹp khiến nhiều giáo viên không yên tâm công tác, phải “chân trong, chân ngoài” vất vả mưu sinh. Điều này đã tác động không nhỏ đến sự định hướng của phụ huynh và việc chọn trường dự thi của học sinh. Nhất là trong thời điểm hiện nay, việc chọn trường dự thi đối với những học sinh thực sự có năng lực đã trở nên thực tế (thậm chí thực dụng) hơn.

Xác định được tầm quan trọng của việc đào tạo đội ngũ giáo viên có chất lượng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới của ngành giáo dục trong thời gian tới, cần có những giải pháp tạo sức hút những SV có học lực xếp loại giỏi ở các trường THPT, nhằm nâng cao chất lượng đầu vào của các ngành đào tạo sư phạm. Theo đó, bên cạnh việc tiếp tục có những chính sách ưu đãi đối với SV học ngành sư phạm, cần sớm thực hiện lộ trình tăng lương và các chế độ phụ cấp nhằm bảo đảm nguồn thu nhập ổn định cho giáo viên để họ yên tâm công tác.

Mặt khác, việc đào tạo SV sư phạm hiện nay không nên chỉ chạy theo số lượng. Ngành giáo dục cần phối hợp với các địa phương tiến hành rà soát lại số lượng giáo viên hiện có, dự báo số lượng giáo viên cần bổ sung. Chỉ tiêu tuyển sinh của các trường đào tạo cần tương đương với lượng giáo viên còn thiếu, sao cho cung bằng cầu.

Cũng cần đổi mới cơ chế tuyển dụng giáo viên theo hướng mở để SV sư phạm sau khi ra trường nhanh chóng tìm được việc làm phù hợp. Đây không chỉ là cách để thu hút nhiều học sinh giỏi thi vào ngành sư phạm, mà còn là động lực để mỗi SV sư phạm yên tâm phấn đấu trong quá trình học tập của mình.

BÙI MINH TUẤN