Rời

Tạp văn của NGUYỄN NGỌC TƯ

Một buổi sáng hanh hao, tư duy kiểu hoa hậu, bạn nói, ước sao trên đời này chỉ còn người tốt. Năm phút trước đó, khi chúng ta đang nói về người nhạc sĩ quen biết đang chống chọi với căn bệnh ung thư, tôi đã than vãn, trời ơi, ước gì đừng có thứ bệnh quái quỷ này. Bạn của năm phút đó đã cười, kêu lên, sao vậy được? Phải sống theo tự nhiên, sinh lão bệnh tử chứ, phải có ung thư, những cơn đau tim, những cơn hen suyễn bóp nghẹt khiến người ta nằm nghỉ mãi bên đường. Chứ mở con mắt ra gặp toàn người già một trăm, trăm năm mươi tuổi ai mà chịu nổi. Nhưng ngay lập tức, giọng bạn chùng xuống, ừ, sao nhiều người tử tế chết trẻ quá, phải cho tụi xấu xa ung thư trước hết đi.

Trước nhất, đó là công việc rất nhọc nhằn. Có người đi trộm cá ao nhà người chỉ để cho mẹ một bữa cơm tươm tất, ta có nên thảy qua bên kia rào ác? Có kẻ giết người để cứu người khác nữa, ta có đóng cái bảng bệnh ung thư vào người? Có người làm ác đến cuối đời, bỗng một lần bật khóc trước một nụ mầm gãy, ta phân vân không biết phân loại người này, làm sao tránh được áy náy, hoang mang.

Sẽ hoang mang hơn nếu như ước muốn của các nàng hoa hậu, và của bạn, của tôi, của những rã rời khi thấy cái ác nhơn nhơn diễu qua trước mặt, ước muốn ấy thành sự thực. Trái đất chỉ còn lại toàn người tốt. Mà làm sao nhận biết được họ tốt khi không còn người xấu nữa? Không biết. Ta biết người đó tốt vì họ dám đối diện, tranh đấu hay ngạo nghễ coi thường cái xấu. Trên cái nền xám xịt, những người tốt hiện ra, lấp lánh, bây giờ tối tăm biến mất rồi, người tốt nhòe lẫn vào nhau thành một khối, một màu. Quen mắt, nhàm chán. Suốt ngày, một bầy người tốt ấy ngó nhau, chẳng biết phải làm gì, vì đối tượng để tranh đấu đã mất. Ngó nhau, thấy lười nhác, thụ động, thấy chí khí, lòng dũng cảm, sự trung thực thoái hóa dần.

Họ bắt đầu trở thành người xấu, xấu ít tranh đấu với xấu nhiều, trong quá trình đó, xuất hiện người tốt. Các tôn giáo cũng mừng húm, cuối cùng, cũng phải có ai đó để Đức Chúa, Đức Phật cải huấn, hướng thiện.

Giai thoại rằng, có lần nhà văn Ngô Khắc Tài càu nhàu với nhà văn Trang Thế Hy về một nhà văn xí xớn cà chớn nào đó, ông Hy cười, hỏi “Ra đường mà gặp toàn Ngô Khắc Tài thì mầy có chán hôn?” Tôi không biết đoạn sau, nhưng đoán là ông Tài chỉ có thể gãi đầu, cười. Tôi thích ông Tài, nhưng nếu ra đường mà gặp toàn ông Tài thì ngán ngược, bởi tôi thích chỉ vì ông bật lên khỏi người đời bởi cái sự... ngông nghênh không giống ai. Nhưng nếu không có hàng dãy người đó làm tôi chán quá đi, làm sao tôi thấy ông Tài ngộ?

Và lẫn lộn trong những đoạn nhớ rời, không mắc mớ gì tới tư duy hoa hậu (thường là muốn trái đất không còn chiến tranh), tôi nhớ người bạn... Mà không, năm năm trước, anh không phải bạn tôi, bởi vì anh là phó chủ tịch tỉnh. Liên quan đến một vụ phá rừng (hay trồng rừng - tùy quan điểm của mỗi người nghĩ), báo chí, dư luận phản ứng khá gay gắt, anh dõng dạc, tôi làm, tôi chịu, tôi làm bởi vì tôi tin tôi đúng. Anh rời bỏ chức vụ đó. Và sự dũng cảm của anh phát sáng, khoan hãy nói anh tốt xấu, tử tế hay không, hãy nhìn anh đương đầu như thế nào trên cái nền chính trường chỉ rặt những gương mặt xanh xao, hèn hèn, sợ trách nhiệm, đến phát biểu thì chỉ dám nói “tôi thấy báo cáo này còn chung chung quá, chưa cụ thể”. Nhưng hỏi cụ thể thế nào, chung chung ở chỗ nào thì ngắc ngứ, tức là chỉ nói cho có, trong độ an toàn nhất định.

Khu rừng chỉ toàn cây cỏ lành, có thể ăn được, chữa bệnh được, làm đồ dùng được thì chắc là người ta đã dọn dẹp sạch sẽ. Và muông thú cũng có hiền, dữ, con hiền làm mồi cho con dữ và con dữ lọt vô nanh vuốt của con dữ hơn. Và nếu thế giới này chỉ có người hiền, thì sáng nay chúng tôi đã không ngậm ngùi đến vậy, ngậm ngùi cho một người hiền trong thế giới ngày càng hiếm người hiền.

Và nếu sáng nay có một người được cho là cà chớn đó vừa qua đời, chúng tôi cũng ngậm ngùi. Khi Ngô Phù Sai chết rồi, Câu Tiễn buồn mấy mươi năm nữa. Và tôi chắc rằng khi Hạng Võ gục xuống, Lưu Bang cũng khóc ròng, cũng chênh chao, cũng buồn tẻ suốt quãng đời sau đó.
Trong bọn họ, tôi thật không phân biệt được ai hiền, ai dữ. Chỉ biết họ là người.

N.N.T