Đại học Stanford hiện nay được xếp là một trong 5 đại học tốt nhất thế giới. Có một giai thoại về sự ra đời của ngôi trường danh tiếng này. Ý nghĩa chính của câu chuyện là không nên đánh giá người khác qua vẻ bên ngoài “chớ xem mặt mà bắt hình dong”.
Một phụ nữ trong bộ trang phục áo bằng vải lanh kẻ sọc và chồng mình trong bộ com-lê giản dị đã mòn xơ cả chỉ, xuống ga tàu ở thành phố Boston và rụt rè đến trường Đại học Harvard. Do bận rộn và không quen với công việc này nên hai người không hẹn trước với nhà trường. Trong chốc lát, cô thư ký của thầy hiệu trưởng nghĩ rằng những người ở nông thôn, lạc hậu về văn hóa như thế này không có việc gì phải bước chân vào chốn thiêng liêng của Đại học Harvard.
Cô thư ký mặt mày cau có. Người đàn ông nói nhẹ nhàng:
- Thưa cô, chúng tôi muốn gặp thầy hiệu trưởng.
Cô thư ký gắt gỏng:
- Ông ấy bận rộn cả ngày.
Người phụ nữ mặc áo lanh kẻ sọc khẽ khàng:
- Vâng, chúng tôi sẽ đợi.
Suốt hai giờ trôi qua, cô thư ký không thèm để ý đến họ, trong lòng hy vọng rằng hai người khách quê mùa rốt cuộc sẽ nản lòng mà bỏ đi.
Nhưng hai người khách trong im lặng vẫn không đi. Và cô thư ký thì nản lòng, cuối cùng quyết định phải quấy rầy vị hiệu trưởng, mặc dù đó là công việc thường ngày mà cô luôn luôn thấy tự hào mỗi khi làm. Cô nói với vị hiệu trưởng:
- Thưa thầy, thầy có thể tiếp họ, chắc họ chỉ gặp được thầy ít phút rồi họ sẽ đi ngay.
Vị hiệu trưởng thở dài bực tức, rồi miễn cưỡng gật đầu. Ai đó ở vào vị trí quan trọng như ông thì rõ ràng không có nhiều thời gian để tiếp họ. Mấy tiếng đồng hồ qua, ông cảm thấy rất khó chịu chiếc áo vải lanh sọc và bộ com-lê đã sờn chỉ cứ làm cho căn phòng đợi của ông trở nên bừa bãi.
Vị hiệu trưởng với gương mặt lạnh lùng đầy vẻ nghiêm nghị đi khệnh khạng về phía cặp vợ chồng. Người phụ nữ nói với vị hiệu trưởng:
- Thưa thầy, chúng tôi có một đứa con trai đã từng theo học ở Trường Đại học Harvard một năm. Nó thực sự yêu mến ngôi trường này. Thời gian được học ở đây với cháu là những ngày hạnh phúc. Thế nhưng, cách đây một năm, cháu đột ngột qua đời vì bạo bệnh. Và vợ chồng tôi rất muốn xây dựng ở một nơi nào đó trong khuôn viên trường một công trình để tưởng nhớ con trai mình...
Vị hiệu trưởng không động đậy, ông đã bị sốc. Ông nói một cách nặng nề:
- Thưa bà, chúng tôi không thể dựng tượng cho mỗi sinh viên đã từng theo học ở Harvard rồi sau đó bị chết. Nếu chúng tôi làm như vậy thì ngôi trường này sẽ trông giống như một nghĩa trang!
Người phụ nữ nhanh chóng giải thích:
- Ồ, thưa thầy không phải như vậy. Chúng tôi không có ý định xây dựng một bức tượng. Chúng tôi nghĩ là sẽ xây một tòa nhà tặng cho nhà trường để lưu niệm về người con của mình...
Vị hiệu trưởng trợn tròn con mắt. Ông liếc nhìn chiếc áo vải lanh sọc và bộ com-lê đã sờn chỉ rồi thốt lên:
- Một tòa nhà! Ông bà có tưởng tượng được một tòa nhà trị giá bao nhiêu không? Chúng tôi phải đầu tư hơn 7,5 triệu USD cho một phòng thí nghiệm vật lý ở Harvard.
Người phụ nữ im lặng một lát. Vị hiệu trưởng có vẻ hài lòng. Bây giờ, ông có thể rời khỏi họ. Người phụ nữ quay lại phía chồng và nói nhỏ:
- Bắt đầu xây một trường đại học tất cả chỉ tốn ngần ấy thôi sao? Tại sao chúng ta không xây một trường đại học riêng để tưởng nhớ đến con mình?
Người chồng gật đầu đồng ý.
Khuôn mặt của vị hiệu trưởng bỗng trở nên bối rối và lúng túng. Và ông bà Leland Stanford đã quay về. Sau đó, vào mùa thu 1885, họ đến thành phố Palo Alto, bang California, nơi đó họ lập nên trường đại học mang tên mình, một đài tưởng niệm để tưởng nhớ đứa con thân yêu của mình mà trường Harvard đã chối từ.
Q.Đ st
