Hệ thống thư viện ngày càng phát triển, số lượng đầu sách ngày càng tăng nhưng số lượng bạn đọc đến với thư viện trong những năm qua ngày càng giảm sút.
Đánh giá này được đưa ra tại Hội nghị sơ kết 3 năm (2011-2013) hoạt động thư viện công cộng (TVCC) toàn quốc do Bộ VH-TT&DL tổ chức ngày 10-9 tại Đà Nẵng do Thứ trưởng Huỳnh Vĩnh Ái chủ trì. Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh đến dự.
Thư viện phát triển về chất và lượng...
Theo thống kê, mạng lưới TVCC của nước ta khá dày đặc với Thư viện quốc gia; 63 thư viện cấp tỉnh, thành phố; gần 600 thư viện cấp quận, huyện; gần 18.000 thư viện, tủ sách công cộng cùng hàng ngàn tủ sách pháp luật, phòng đọc sách tại các điểm bưu điện văn hóa cơ sở…
Trong 3 năm qua, hệ thống TVCC đã bổ sung mới hơn 3,8 triệu bản sách (trong đó bổ sung từ ngân sách địa phương hơn 2,3 triệu bản sách, từ Chương trình mục tiêu quốc gia hơn 1,4 triệu bản sách), đưa tổng số sách hiện có trong hệ thống TVCC hơn 20,6 triệu bản. Như vậy, ước tính bình quân 175.000 bản sách/thư viện cấp tỉnh, 10.000 bản sách/thư viện cấp huyện. Nguồn tài liệu cũng liên tục được bổ sung, cụ thể, qua 3 năm hệ thống TVCC đã bổ sung trên 9.000 tài liệu, đưa tổng số tài liệu điện tử có trong các thư viện lên đến gần 1,2 triệu bản (chưa kể Thư viện quốc gia Việt Nam).
Với mục tiêu trở thành trung tâm thông tin của địa phương, tạo cho người sử dụng thư viện tiếp cận tri thức và thông tin từ tất cả các dạng thức một cách nhanh chóng nhất, những năm qua, bên cạnh công tác bổ sung sách, tư liệu, các TVCC đã không ngừng mở rộng và phát triển các dịch vụ thư viện: cung cấp dịch vụ truy cập Internet miễn phí; giảm tối đa các thủ tục hành chính và thời gian cấp thẻ đọc; thực hiện chương trình cấp thẻ miễn phí cho các đối tượng học sinh, sinh viên; tăng thời gian phục vụ bạn đọc; tăng cường luân chuyển sách, báo xuống các phòng đọc sách các cơ sở, trường học, xí nghiệp, bệnh viện, các điểm sinh hoạt cộng đồng, vui chơi giải trí… Đặc biệt, việc đồng loạt tổ chức Ngày hội sách và văn hóa đọc nhân Ngày sách và bản quyền thế giới trong những năm qua tại các thư viện đã tạo những hiệu ứng rất tốt trong dư luận.
Theo đánh giá, với những nỗ lực trên, hệ thống TVCC ở 63 tỉnh, thành phố đã có bước phát triển mới cả về chất lẫn về lượng. Một trong những thành tựu to lớn nhất của hệ thống TVCC trong 3 năm qua cần khẳng định là đã góp phần khơi dậy văn hóa đọc trong các tầng lớp nhân dân, trong bối cảnh văn hóa nghe nhìn đang lấn lướt.
... nhưng bạn đọc ngày càng giảm
Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, vẫn còn những tồn tại như lượng bạn đọc đến với thư viện trong những năm qua ngày càng giảm sút. Nguyên nhân do sự bùng nổ của các phương tiện nghe nhìn, cuộc sống bận rộn khiến quỹ thời gian dành cho việc đọc sách của các tầng lớp nhân dân ngày càng bị thu hẹp. Nhưng có ý kiến lại đặt ngược vấn đề rằng: cùng một điều kiện khách quan, trong thời đại bùng nổ thông tin như thế, tại sao ở nhiều nước tiên tiến lân cận, số lượng bạn đọc đến thư viện vẫn đông quanh năm?
Các kiến giải được đưa ra tại hội nghị tiếp tục đặt ra vấn đề cần đổi mới hơn nữa nguồn sách, tài liệu cũng như phương thức hoạt động tại các thư viện. Bởi lẽ, thực tế, vốn tài liệu của các TVCC ở nước ta vẫn chưa thực sự phong phú, chưa đủ sức hấp dẫn nhiều đối tượng bạn đọc; hình thức hoạt động đơn điệu, chậm đổi mới; thời gian mở cửa phục vụ hầu hết vào giờ hành chính, mạng lưới thư viện cơ sở mở cửa không thường xuyên; cán bộ thư viện chưa thực sự năng động, công tác thông tin tuyên truyền, giới thiệu sách còn yếu; thủ tục làm thẻ bạn đọc tại một số thư viện còn rườm rà...
Để tạo ra sức hút mới cho hoạt động TVCC, các tham luận đến từ nhiều địa phương đã đề xuất mô hình thư viện lưu động, thư viện điện tử, xã hội hóa hoạt động thư viện… gắn với việc đầu tư phát triển chất lượng nguồn nhân lực thư viện. Đồng thời, không thể thiếu sự quan tâm của các cấp, các ngành đối với hoạt động thư viện nói riêng, phát triển văn hóa đọc nói chung.
THANH TÂN
