1. Lúc còn nhỏ, tôi ước sau này lớn lên cũng có mái tóc dài như mẹ. Mái tóc mẹ óng ả và đen nhánh như nhung. Tôi thích nhất là mỗi lần được mẹ cõng sau lưng, hít hà mùi hương bồ kết, hương bưởi thơm dịu phả ra từ suối tóc của mẹ. Nhưng chỉ khi mẹ mới gội đầu xong thì mới xõa tóc như vậy, còn bình thường mẹ lúc nào cũng kẹp búi tóc gọn gàng sau gáy bằng chiếc kẹp nhôm sáng loáng.
 |
| Minh họa: HOÀNG ĐẶNG |
Lớn lên thành thiếu nữ, tóc tôi dài ra, mẹ mua tặng tôi một cái kẹp có đính nơ màu hồng xinh xắn, tôi thích thú vô cùng. Nhưng có một điều là chừng ấy năm, mẹ vẫn cài cái kẹp nhôm ngày nào. Thật kỳ lạ, chiếc kẹp đó không cũ đi mà dường như càng bóng và sáng hơn. Mấy chục năm từ khi mẹ còn là con gái, đến khi đi lấy chồng, sinh con..., chiếc kẹp vẫn không phút giây nào rời mái tóc của mẹ.
2. Mẹ lấy chồng khá muộn so với những cô gái cùng trang lứa thời bấy giờ. Tôi nghe ngoại kể có bao nhiêu chàng trai trong làng thương mẹ, nhưng mẹ vẫn nhất quyết ở vậy chờ cha đi bộ đội trong chiến trường miền Nam. Hòa bình, mẹ mặc bộ bà ba đã bạc màu, đội chiếc nón lá, mái tóc vẫn được vấn cao bằng chiếc kẹp quen thuộc đi đón cha. Hạnh phúc rưng rưng ngọt ngào trong ngày đoàn tụ khi cha dịu dàng vuốt lên mái tóc mượt mà của người con gái thủy chung.
Sau ngày cưới, cha đi làm ăn xa, một mình mẹ tần tảo với ruộng lúa ngoài đồng, lúc nông nhàn thì quang gánh đi chợ làm hàng xén, buôn bán đủ thứ nhỏ lẻ để nuôi mấy chị em tôi khôn lớn. Mẹ bảo, dù khó khăn đến mấy thì cũng phải lo cho các con ăn học thành người tử tế, bằng bạn bằng bè.
Ngày chị gái tôi lên xe hoa, mẹ vẫn giản dị trong bộ áo dài tím nền nã, tóc búi lên cao bằng chiếc kẹp ngày xưa. Trông mẹ đẹp một cách tự nhiên và thuần phác.
Mãi đến sau này, tôi mới hiểu vì sao mẹ luôn trân trọng chiếc kẹp đơn sơ đến vậy. Vì đó là kỷ vật thiêng liêng của tình yêu, là món quà được cha tự tay làm từ mảnh nhôm, chiến lợi phẩm trong một trận đánh khốc liệt trên chiến truờng, gửi về làm quà cho mẹ. Đã ngần ấy năm trôi qua, bao nhiêu đổi thay, cuộc sống cũng đã đủ đầy hơn xưa, nhưng mẹ vẫn cài chiếc kẹp nhôm ấy. Có lần, tôi mua tặng mẹ chiếc kẹp đính mấy hạt óng ánh màu đen, nhưng mẹ chỉ thử cột tóc một lần rồi cất đi. Mẹ bảo “dùng cái kẹp nhôm này quen rồi, nó đơn giản và thuận tiện hơn, con ạ”. Tôi thấy mắt mình cay cay.
3. Học xong cấp ba, tôi rời quê lên thành phố học đại học, rồi ở lại làm việc. Công việc và những mối quan hệ có khi cuốn tôi đi. Tuổi trẻ và những ước mơ được đi khắp mọi miền thật có sức hút và khó thể cưỡng lại. Tôi thường nói với bạn bè rằng, chỉ có những chuyến đi mới giúp ta nhận ra những điều phi thường, cao cả trong cuộc sống thường nhật vốn bị những vụn vặt che mờ đi… Rồi một ngày, trái tim tôi rướm máu về cuộc tình đầu tiên, niềm tin vốn dĩ được tôi xác tín phút chốc bỗng vỡ òa. Tôi đau khổ và tìm về với mẹ như tìm về với tin yêu vĩnh hằng. Một đời mẹ không đi đâu khỏi lũy tre làng, mẹ cũng chẳng bao giờ biết đến những khái niệm trừu tượng như “trải nghiệm, vô định...” mà bọn trẻ chúng tôi vẫn thường nói đến. Nhưng mẹ luôn biết cách xoa dịu nỗi đau. Mẹ không ngại ngần khi dắt tay bà lão ăn xin vào nhà và hỏi han rất chân thành. Mẹ biếu họ ít tiền, có khi là gạo, mấy củ khoai... nhưng tuyệt đối không bao giờ mẹ thể hiện thái độ mình bố thí cho người khác. Mẹ là vậy, luôn đầy lòng yêu thương…
4. Tôi lấy chồng ở thành phố, thỉnh thoảng đưa mẹ ra chơi, biết mẹ thích đi bộ, nên hai mẹ con đi dạo trên vỉa hè. Mẹ luôn chậm rãi, nép mình nhường chỗ cho người khác hối hả vượt lên. Mẹ cười hiền lành và chất phác như cô gái thôn quê lần đầu ra phố.
Bao năm qua, những đứa con của mẹ giờ đã khôn lớn, thành đạt. Không phải lo toan cuộc sống như trước nữa nhưng mẹ vẫn luôn giản dị, khiêm nhường. Mẹ vẫn thường tự tay mua vải về may quần áo cho các cháu, có khi mẹ lấy chiếc kẹp nhôm trên đầu xuống luồn lại dây chun quần cho trẻ con hàng xóm... Mẹ luôn có một niềm tin vô bờ bến và không bao giờ tuyệt vọng hay chán nản như chúng tôi. Với mẹ, yêu thương là cho đi mà không bao giờ mong nhận lại, cả đời mẹ không lúc nào day dứt vì điều đó.
Bao nhiêu năm nay, tôi cứ ngỡ rằng mình trưởng thành từ những chuyến đi, có thêm những trải nghiệm về con người, về những vùng đất mới. Nhưng thực ra, tôi đã trưởng thành từ những nét quê mùa mộc mạc, chân chất và từ tình yêu thương của mẹ. Trong tâm hồn chúng tôi, mẹ luôn là người phụ nữ nhỏ bé, giản dị, nhưng nhân cách mẹ luôn sáng lấp lánh như chiếc kẹp nhôm cha tặng ngày nào.
CHÂU AN
